Σκάκι

Σκάκι

Από αριστερά, λευκός βασιλιάς, μαύρος πύργος και βασίλισσα, λευκό πιόνι, μαύρος ίππος, και λευκός αξιωματικός.
Ηλικίες	6+
Διάρκεια	Φιλικά: συνήθως μία ώρα Τουρνουά FIDE: έως επτά ώρες Γρήγορο σκάκι: έως 60 λεπτά Μπλιτς: έως 15 λεπτά
Δεξιότητες	τακτική, στρατηγική

See More

Το σκάκι είναι ένα επιτραπέζιο παιχνίδι στρατηγικής, που παίζεται ανάμεσα σε δύο παίχτες. Παίζεται στη «σκακιέρα», ένα διάγραμμα 64 τετραγώνων, βαμμένων εναλλάξ με μαύρο και λευκό χρώμα (αν και στην πράξη μπορεί τα χρώματα να είναι διαφορετικά) και διατεταγμένων οριζοντίως και καθέτως σε διαστάσεις 8×8.

Κάθε παίχτης έχει στη διάθεσή του 16 πεσσούς: έναν βασιλιά, μία βασίλισσα, δύο πύργους, δύο ίππους, δύο αξιωματικούς και οχτώ πιόνια. Κάθε ένας από τους έξι τύπους πεσσών εκτελεί διαφορετικές κινήσεις στην σκακιέρα. Ένας παίχτης παίζει με τους λευκούς πεσσούς και ο άλλος με τους μαύρους.

Σκοπός κάθε παίχτη είναι η επίτευξη ματ στον αντίπαλο βασιλιά, ώστε αυτός να μην είναι σε θέση να αντιμετωπίσει μια επίθεση που δέχεται από τους πεσσούς του αντιπάλου ή πιο απλά να μην μπορεί να ξεφύγει από θέση σαχ (απειλής) με μία μόνο κίνηση (ο βασιλιάς στο σκάκι δεν αιχμαλωτίζεται, αφού μόλις βρεθεί σε θέση ματ σηματοδοτείται η λήξη του παιχνιδιού). Οι πεσσοί χρησιμοποιούνται για να παράσχουν υποστήριξη σε άλλους πεσσούς του ίδιου χρώματος ή για να επιτεθούν και να αιχμαλωτίσουν πεσσούς του αντιπάλου. Εκτός από την επίτευξη ματ, ένας παίχτης κερδίζει εάν ο αντίπαλός του παραιτηθεί αυτοβούλως («εγκαταλείψει»), καθώς κρίνει πως η ήττα του είναι αναπόφευκτη. Άλλο πιθανό αποτέλεσμα μιας παρτίδας σκακιού είναι η ισοπαλία, η οποία μπορεί να προκύψει με διάφορους τρόπους (δείτε σχετικά στο άρθρο: Κανόνες του σκακιού).

Πιστεύεται πως το σκάκι προήλθε από την Ινδία, πριν τον 7ο αιώνα. Η αξία των πεσσών καθορίστηκε στην Ισπανία τον 15ο αιώνα, ενώ οι σύγχρονοι κανόνες του παιχνιδιού οριστικοποιήθηκαν τον 19ο αιώνα. Σήμερα, το σκάκι παίζεται από εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, ενώ νέοι τύποι του παιχνιδιού, που διαφέρουν από τον κλασσικό ως προς τους κανόνες ή / και ως προς το είδος της σκακιέρας, έχουν επίσης καταστεί σημαντικά δημοφιλείς.

Ο πρώτος αναγνωρισμένος Παγκόσμιος Πρωταθλητής Σκακιού, Βίλελμ Στάινιτς, κέρδισε τον τίτλο του το 1886. Από το 1948, το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα άρχεται από τη Διεθνή Σκακιστική Ομοσπονδία (Fédération Internationale des Échecs - FIDE), η οποία ορίζει τους σύγχρονους κανόνες του σκακιού, που δημοσιεύονται στο σχετικό της Εγχειρίδιο (Handbook), και είναι επίσης υπεύθυνη για την απονομή διάφορων τίτλων της σκακιστικής κατάταξης. Ο μεγαλύτερος τίτλος στο σκάκι είναι αυτός του Διεθνή Γκρανμαίτρ, ο οποίος ισχύει εφ όρου ζωής. Αρκετοί σκακιστικοί οργανισμοί έχουν δικά τους συστήματα κατάταξης σε εθνικό επίπεδο, ενώ το σκάκι αναγνωρίζεται ως άθλημα από πολλά εθνικά σωματεία.

Σκακιστικός υπολογιστής Tandy radio shack 1650 από τη δεκαετία του 1980.

Κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές άρχισαν να παίζουν σκάκι απέναντι σε ανθρώπους, με ολοένα αυξανόμενη επιτυχία. Πολλοί γκρανμαίτρ προσπάθησαν τότε να χρησιμοποιήσουν ένα ειδικό «σκάκι κατά του υπολογιστή» σε παιχνίδια εναντίον υπολογιστών, το οποίο σχεδιάστηκε για μακροπρόθεσμους ελιγμούς των οποίων οι στόχοι δεν ήταν αναγνωρίσιμοι στον υπολογιστή στο πλαίσιο του υπολογιστικού του βάθους. Ωστόσο, αποδείχθηκε τελικώς ότι οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να αντέξουν ενάντια στη συνεχώς αυξανόμενη υπολογιστική ισχύ των υπολογιστών. Ο υπολογιστής Deep blue που αναπτύχθηκε από την εταιρεία IBM, έγινε ο πρώτος υπολογιστής που κατάφερε να νικήσει έναν Παγκόσμιο Πρωταθλητή, επικρατώντας του Γκάρι Κασπάροφ στον μεταξύ τους αγώνα που έλαβε χώρα το 1997, σε διαγωνισμό έξι παιχνιδιών με έλεγχο τουρνουά.

Βάση δεδομένων σκακιού José και frontend σκακιού.

Έκτοτε οι υπολογιστές έχουν ξεπεράσει σε δύναμη τους ανθρώπους, και σήμερα χρησιμοποιούνται για την κατανόηση και εμβάθυνση της σκακιστικής θεωρίας. Για τους περισσότερους κύριους παίκτες, ο υπολογιστής έχει γίνει απαραίτητος στην προετοιμασία και την ανάλυση των παιχνιδιών τους. Το σκάκι μπορεί, επίσης, να παιχτεί σε κινητά τηλέφωνα, PDA (Personal Digital Assistant, Προσωπικός ψηφιακός οδηγός) και άλλες φορητές συσκευές Το διαδικτυακό σκάκι έχει συμβάλλει σημαντικά στη δημοφιλία του αθλήματος, επιτρέποντας σε ερασιτέχνες και επαγγελματίες παίχτες να διαγωνιστούν σε αυτό το παιχνίδι. Πολλοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έκαναν ενεργή χρήση αυτής της ευκαιρίας, ειδικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19. Αυτό συνέβαλε στη διάδοση του σκακιού, όπως και στο σταθερά αυξανόμενο φάσμα βίντεο και ροών που σχετίζονται με το σκάκι.

Γενικά στοιχεία

Παλαιότερα το σκάκι το ονόμαζαν «παιγνίδι των Βασιλέων». Αυτό προέρχονταν από το γεγονός ότι αποτέλεσε για μακρό χρόνο την κυρίαρχη ψυχαγωγία Βασιλέων, Παπών, Πριγκίπων, και γενικά του ανώτερου κλήρου, αυλικών, ευγενών και πλουσίων τόσο της Δύσης, όσο και της Ανατολής. Σήμερα το σκάκι χαρακτηρίζεται «βασιλιάς των παιγνιδιών» ως το δυσκολότερο, επιστημονικότερο και ωραιότερο.

Η Διεθνής Σκακιστική Ομοσπονδία (FIDE), το 1970 είχε ήδη στη δύναμή της 70 εθνικές σκακιστικές ομοσπονδίες και κάθε δύο χρόνια διοργανώνει «Σκακιστικές Ολυμπιάδες», στις οποίες η Ελλάδα μετέχει από το 1950.

Τους ισχυρότερους σκακιστές και σκακίστριες που λαμβάνουν μέρος στα διεθνή τουρνουά σκακιού και εθνικά πρωταθλήματα αποκαλούν «μαιτρ» και «γκρανμαίτρ» (εξέχοντες μαιτρ). Γενικά οι έμπειροι σκακιστές μέχρι και οι ερασιτέχνες, που μελέτησαν τους κανόνες του παιγνιδιού και λαμβάνουν μέρος σε αγώνες, κατατάσσονται σε παίκτες Α΄, Β΄ και Γ΄ κατηγορίας.

Γενικά ως σπορ αποτελεί ένα συναρπαστικό τρόπο δοκιμής των πνευματικών δυνάμεων των παικτών που παίζουν με ίσους όρους εφαρμόζοντας με ακρίβεια και επιδεξιότητα τους κανόνες του παιγνιδιού. Στην ουσία το σκάκι είναι ένα στρατιωτικό παιγνίδι ίσων δυνάμεων που διεξάγεται «επί χάρτου» (σκακιέρας). Εκτός από Βασιλείς και Πάπες, σημαντικοί λάτρεις του παιγνιδιού αυτού υπήρξαν εξέχουσες προσωπικότητες των Γραμμάτων, Επιστημών και Τεχνών μεταξύ των οποίων ο Θερβάντες, ο Βολταίρος, ο Ντιντερό, ο Γκαίτε, ο Βενιαμίν Φραγκλίνος κ.ά.

Το σημαντικότερο του παιγνιδιού αυτού δεν είναι τόσο η νίκη επί του αντιπάλου, όσο η ποιότητα της νίκης. Ο ενθουσιασμός έγκειται στις κινήσεις εκείνες που αποβλέπουν σε επόμενες κινήσεις επί σχεδίου, οι έξυπνοι συνδυασμοί, οι λεπτοί ελιγμοί κ.λπ. που εκτιμώνται στη «σκακιστική σκέψη» ίσως με μεγαλύτερη απόλαυση που δίνουν τα «στατικά» βιβλία, πίνακες ζωγραφικής, και άλλα καλλιτεχνικά έργα. Εξ αυτού οι ωραιότερες παρτίδες που έχουν σημειωθεί τυπώνονται σε βιβλία και περιοδικά του είδους, με αναλύσεις και άλλες δυνατότητες, χαρίζοντας ένα ιδιαίτερο θαυμασμό αυτών.

Γενικά το σκάκι καλλιεργεί και αναπτύσσει σπουδαία προτερήματα όπως πειθαρχία, διαπαιδαγώγηση της θέλησης και της αντοχής, ανάπτυξη μνημονικού, ετοιμότητα, εξυπνάδα, λογική σκέψη, κ.λπ. ή όπως έλεγαν παλαιότερα «το ακόνισμα του μυαλού». Οι «Γκρανμαίτρ» ομολογούν ότι ο παίκτης σκακιού πρέπει να γνωρίζει πολύ καλά τόσο την ιστορία του σκακιού όσο και τη θεωρία των κανόνων του, εφαρμόζοντας έτσι απόλυτα το «Χωρίς θεωρία του είδους δεν υφίσταται σκέψη περί του είδους».

Ιστορία του σκακιού

Κομμάτια σκακιού του 12ου αιώνα, που βρέθηκαν στις Εβρίδες.

Το σκάκι έχει αποκτήσει τους σύγχρονους κανόνες του ήδη από τον 15ο αιώνα στην Ευρώπη. Από εκεί εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο. Στην Ευρώπη το είχαν φέρει οι Άραβες (μια παλαιότερη παραλλαγή του), στους οποίους το είχαν ήδη δώσει οι Πέρσες. Μια παλιότερη παραλλαγή του που παιζόταν στον Μεσαίωνα ονομαζόταν ζατρίκιον. Παραλλαγές του παιχνιδιού παίζονταν στην αρχαιότητα σε πολλές χώρες και πολλές διεκδικούν την καταγωγή του.

Το σκάκι, αν και ήταν ήδη πολύ διαδεδομένο, γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη τον 19ο αιώνα, στον οποίο έχουμε διοργανώσεις επισήμων πρωταθλημάτων, οι εφημερίδες ασχολούνται ταχτικά με το παιχνίδι, γραμματόσημα τυπώνονται με θέμα το σκάκι, η σύγχρονη μορφή των σκακιστικών πεσσών προτείνεται και βιβλία μελετούν σε βάθος την θεωρία του παιχνιδιού.

Τον 20ό αιώνα (το 1924) ιδρύεται η Διεθνής Σκακιστική Ομοσπονδία. Με την εξέλιξη των υπολογιστών οι άνθρωποι δεν είναι οι μόνοι που μπορούν να παίξουν σκάκι. Οι υπολογιστές ήδη από τα τέλη του αιώνα είναι πια υπολογίσιμοι αντίπαλοι, ακόμα και για τους ισχυρότερους παίκτες.

Βασικά μέρη παιχνιδιού

Τα βασικά μέρη του σκακιού είναι η σκακιέρα και οι πεσσοί.

Σκακιέρα

Η Σκακιέρα είναι ένα διάγραμμα που ορίζεται από οκτώ οριζόντιες λωρίδες διασταυρούμενες από οκτώ κάθετες στήλες, διαμορφώνοντας έτσι, συνολικά, 64 τετράγωνα, βαμμένα εναλλάξ με μαύρο και λευκό χρώμα, λεγόμενα άσπρα και μαύρα εναλλάξ (πρόκειται για ίδιο διάγραμμα που χρησιμοποιείται και στο παιχνίδι της ντάμας, όπου όμως χρησιμοποιούνται μόνο τα μαύρα τετράγωνα, ενώ στο σκάκι χρησιμοποιούνται όλα τα τετράγωνα), επί των οποίων φέρονται και μετακινούνται στη συνέχεια οι πεσσοί σύμφωνα με τους κανόνες του παιγνιδιού.

Πεσσοί σκακιού

Πεσσοί
	Βασιλιάς
	Βασίλισσα
	Πύργος
	Αξιωματικός
	Ίππος
	Πιόνι

Το σκάκι παίζεται με συνολικά 32 ειδικά σχεδιασμένους πεσσούς (πιόνια), εκ των οποίων οι μισοί έχουν χρώμα λευκό και οι άλλοι μαύρο, που επιλέγονται από τους δύο παίκτες. Για τις παραλλαγές του παιχνιδιού υπάρχουν περισσότεροι ή λιγότεροι πεσσοί, οι οποίοι αρκετές φορές είναι και διαφορετικά σχεδιασμένοι ή αντιπροσωπεύουν νέες ιδιότητες των παραλλαγών αυτών.

Περιγραφή του παιχνιδιού

Κάθε παίκτης ξεκινά την παρτίδα με 16 πεσσούς κάθε ένας των οποίων ανήκει σε κάποιο είδος που έχει τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο κίνησης και αιχμαλώτισης αντιπάλων κομματιών. Συγκεκριμένα έχει οκτώ πιόνια, δύο πύργους, δύο ίππους, δύο αξιωματικούς, μία βασίλισσα και έναν βασιλιά. Ο ένας παίκτης κατέχει τα λευκά και ο άλλος τα μαύρα, όπως ονομάζονται οι αντιστοίχου χρώματος πεσσοί.

Ο σκοπός κάθε παίχτη είναι η επίτευξη ματ στον αντίπαλο βασιλιά. Αυτό συμβαίνει όταν ο βασιλιάς απειλείται (αυτό ονομάζεται σαχ) και δεν υπάρχει νόμιμη κίνηση διάσωσης (να ξεφύγει από το σαχ σε μία κίνηση). Το ματ καθιστά την αιχμαλώτιση του βασιλιά περιττή, καθώς αποτελεί τη λήξη του παιχνιδιού. Επίσης, η νίκη επιτυγχάνεται και αν ο αντίπαλος παίκτης εγκαταλείψει, αν θεωρήσει ότι το ματ είναι αναπόφευκτο, και σύμφωνα με τον επίσημο κανονισμό αυτό γίνεται αν βγάλει τον βασιλιά εκτός σκακιέρας και πει «εγκαταλείπω» ή με ανατροπή του κομματιού του βασιλιά, που δείχνει επίσης παραίτηση, αλλά πρέπει να διαχωρίζεται από την τυχαία ανατροπή του βασιλιά.

Αρχική παράταξη σε ένα τυπικό σετ σκακιού (σετ της σειράς κομματιών Στώντον).

Το παιχνίδι ξεκινά παραδοσιακά από συγκεκριμένη θέση όπου οι στρατοί παρατάσσονται αντικριστά. Την παρτίδα ξεκινά ο λευκός και στην υπόλοιπη παρτίδα οι παίκτες παίζουν εναλλάξ, κινώντας κάποιο κομμάτι τους. Μόνο ο παίκτης με την κίνηση μπορεί να αγγίξει ένα κομμάτι στο ταμπλό και μόνο ένα κομμάτι μετακινείται κάθε φορά, με μοναδική εξαίρεση το ροκέ, όπου μετακινούνται δύο κομμάτια ταυτόχρονα. Η μετακίνηση είναι υποχρεωτική, ακόμα και αν σημαίνει ότι θα φέρει αναγκαστικά τον παίκτη σε επιζήμιο ή καταστροφικό αποτέλεσμα, και επίσης από τη στιγμή που θα γίνει η κίνηση, μετά δεν μπορεί να ανακληθεί, ακόμα και αν ήταν αποτέλεσμα αβλεψίας.

Θεμελιώδης κανονισμός του σκακιού, που έχει θεσπιστεί ήδη από τον Μεσαίωνα, για να διασφαλίσει ότι οι παίκτες δεσμεύονται σε κινήσεις που οργανώνονται μόνο διανοητικά, χωρίς χειροκίνητα πειράματα στο ταμπλό, είναι ότι αν ένας παίκτης αγγίξει κάποιο κομμάτι, πρέπει να το μετακινήσει / παίξει (εκτός φυσικά αν δεν μπορεί να γίνει νόμιμη κίνηση με αυτό, διότι ή η μετακίνηση θα ήταν εξ ορισμού αδύνατη ή θα ήταν παράνομη, διότι θα εξέθετε τον βασιλιά σε σαχ. Τότε ο παίκτης είναι ελεύθερος να επιλέξει άλλο κομμάτι.). Κατά συνέπεια, απαγορεύεται το άγγιγμα άσχετου κομματιού πριν την οριστική κίνηση του παίκτη. Αν όμως αγγίξει ένα δικό του κομμάτι για να το βάλει καλύτερα στο τετράγωνό του, προειδοποιεί τον αντίπαλο παίκτη λέγοντας «διορθώνω» ή διεθνώς το γαλλικό «j'adoube», δηλαδή «προσαρμόζομαι». Αν αγγίξει κατά λάθος ένα αντίπαλο κομμάτι, δεν υπάρχει ποινή.

Το σκάκι δεν είναι τυχερό παιχνίδι. Θεωρητικά, δεν υπάρχει κανένας εξωτερικός απρόβλεπτος τυχαίος παράγοντας (όπως τα κυλιόμενα ζάρια στο τάβλι) και τίποτα κρυφό στην θέση για τους δυο παίκτες (όπως τα φύλλα της τράπουλας). Το παιχνίδι βασίζεται αποκλειστικά στην τακτική και στην στρατηγική. Όμως οι δυνατότητες του παιχνιδιού είναι τόσο μεγάλες και περίπλοκες που είναι αδύνατο να συλλογιστεί κανείς όλα τα ενδεχόμενα και αυτό παρόλο που το παιχνίδι ουσιαστικά καθορίζεται από 32 κομμάτια σε 64 τετράγωνα.

Σκάκι, ωραία παρέα για κάθε στιγμή.

Το σκάκι είναι ένα από τα δημοφιλέστερα παιχνίδια στον κόσμο. Έχει περιγραφεί όχι μόνο ως παιχνίδι, αλλά και ως τέχνη, επιστήμη και άθλημα. Συχνά θεωρείται ως αφηρημένο πολεμικό παιχνίδι και ως «πνευματική πολεμική τέχνη» και έτσι η διδασκαλία του θεωρήθηκε ως τρόπος αύξησης της πνευματικής ισχύος. Το σκάκι παίζεται τόσο για διασκέδαση, όσο και ανταγωνιστικά σε λέσχες, πρωταθλήματα, διαδικτυακά και δια αλληλογραφίας. Το σκάκι έχει επίσης πολλές παραλλαγές και συγγενικά παιχνίδια που παίζονται σε διάφορα μέρη του κόσμου.

Το παιχνίδι διεθνώς το άρχει η Διεθνής Σκακιστική Ομοσπονδία (FIDE - Fédération Internationale des Échecs) η οποία ιδρύθηκε το 1924 στο Παρίσι και διεξάγει τους αγώνες για το παγκόσμιο πρωτάθλημα. Οι περισσότερες χώρες έχουν και εθνικές σκακιστικές ομοσπονδίες. Το σκάκι δεν είναι ολυμπιακό αγώνισμα, αλλά ξεχωριστές ολυμπιάδες σκακιού διοργανώνονται κάθε δυο χρόνια. Αν και αναγνωρίζεται επίσημα ως άθλημα από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή, δεν υπήρξε ποτέ ολυμπιακό άθλημα. Πιο πρόσφατα, η FIDE ζήτησε την ενσωμάτωση του σκακιού στους Ολυμπιακών Αγώνων στο Παρίσι 2024, αλλά αυτό απορρίφθηκε από τη ΔΟΕ.

Σκακιστική γραφή

Υπάρχουν διάφορα συστήματα καταγραφής για τις σκακιστικές παρτίδες. Τα δυο κυριότερα είδη συμβολισμών είναι η περιγραφική σκακιστική γραφή, η οποία υπήρξε μέχρι το έτος 1980 συνηθισμένη στους αγγλόφωνους (η Διεθνής Σκακιστική Ομοσπονδία το 1981 σταμάτησε να την αναγνωρίζει επίσημα), και η αλγεβρική σκακιστική γραφή η οποία είναι πολύ συνηθισμένη σε όλο τον κόσμο, αλλά έχει μεγάλο πλήθος παραλλαγών. Για το σύστημα γραφής δανειζόμαστε γράμματα από την αλφάβητο (πίνακας ονομάτων και συμβόλων των πεσσών του σκακιού σε μερικές γλώσσες). Συγκεκριμένα στα ελληνικά (με κεφαλαία) Σ=Πιόνι, Π=Πύργος, Ι=Ίππος, Α=Αξιωματικός, Β=Βασίλισσα, Ρ=Βασιλιάς. Οι στήλες στην αλγεβρική γραφή συμβολίζονται με τα μικρά γράμματα {α, β, γ, δ, ε, ζ, η, θ} (ξεκινώντας από αριστερά προς τα δεξιά όπως κοιτά ο λευκός) και οι γραμμές με τους αραβικούς αριθμούς {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8} (ξεκινώντας από την πρώτη γραμμή του λευκού και προχωρώντας προς τον μαύρο). Έτσι π.χ. το αρχικό τετράγωνο του λευκού βασιλιά συμβολίζεται ε1.

Στο πλήρες σκακιστικό σύστημα γραφής σημειώνεται τόσο η αρχική όσο και η τελική θέση του πιονιού ή του κομματιού (π.χ. Βε1-ε5), αλλά είναι επίσης συνηθισμένη (ιδίως στο σκάκι υψηλού επιπέδου) και η συντομευμένη μορφή, οπότε σημειώνεται μόνο η τελική θέση (π.χ. Βε5). Επιπλέον, οι κινήσεις των πιονιών σημειώνονται χωρίς το αρχικό γράμμα Σ (Στρατιώτης), αλλά μόνο με την παράθεση της θέσης (π.χ. ε2-ε4 ή με τη συντομότερη μορφή ε4).

Για τα σκακιστικά προβλήματα χρησιμοποιείται η σκακιστική γραφή προβληματιστών.

Παγκόσμιοι πρωταθλητές

Ακολουθεί κατάλογος των σκακιστών που κατέκτησαν επίσημα και τον τίτλο του παγκόσμιου πρωταθλητή.

ΑΑ	Όνομα	Περίοδος	Χώρα
01	Βίλελμ Στάινιτς	1886–1894	Αυστροουγγαρία (Βοημία) / ΗΠΑ ! ΗΠΑ
02	Εμάνουελ Λάσκερ	1894–1921	Γερμανία (Πρωσία) / Γερμανία ! Γερμανία
03	Χοσέ Ραούλ Καπαμπλάνκα	1921–1927	Κούβα ! Κούβα
04	Αλεξάντερ Αλιέχιν	1927–1935	Ρωσία ! Ρωσία / Γαλλία ! Γαλλία
05	Μαξ Όυβε	1935–1937	Ολλανδία ! Ολλανδία
	Αλεξάντρ Αλιέχιν	1937–1946	Σοβιετική Ένωση ! Σοβιετική Ένωση
06	Μιχαήλ Μποτβίνικ	1948–1957	Σοβιετική Ένωση ! Σοβιετική Ένωση (ΡΣΟΣΔ)
07	Βασίλι Σμισλόφ	1957–1958	Σοβιετική Ένωση ! Σοβιετική Ένωση (ΡΣΟΣΔ)
	Μιχαήλ Μποτβίνικ	1958–1960	Σοβιετική Ένωση ! Σοβιετική Ένωση (ΡΣΟΣΔ)
08	Μιχαήλ Ταλ	1960–1961	Σοβιετική Ένωση ! Σοβιετική Ένωση (Λεττονία)
	Μιχαήλ Μποτβίνικ	1961–1963	Σοβιετική Ένωση ! Σοβιετική Ένωση (ΡΣΟΣΔ)
09	Τιγκράν Πετροσιάν	1963–1969	Σοβιετική Ένωση ! Σοβιετική Ένωση (Αρμενία)
10	Μπορίς Σπάσκι	1969–1972	Σοβιετική Ένωση ! Σοβιετική Ένωση (ΡΣΟΣΔ)
11	Μπόμπι Φίσερ	1972–1975	ΗΠΑ ! ΗΠΑ
12	Ανατόλι Κάρποφ	1975–1985	Σοβιετική Ένωση ! Σοβιετική Ένωση (ΡΣΟΣΔ)
13	Γκάρι Κασπάροφ	1985–1993	Σοβιετική Ένωση ! Σοβιετική Ένωση (Αζερμπαϊτζάν) / Ρωσία ! Ρωσία
14	Βλαντίμιρ Κράμνικ	2006–2007	Ρωσία ! Ρωσία
15	Βισβανάθαν Άναντ	2007–2013	Ινδία ! Ινδία
16	Μάγκνους Κάρλσεν	2013–2023	Νορβηγία ! Νορβηγία
17	Ντινγκ Λιρέν	2023-	Κίνα ! Κίνα

Πίνακας ονομάτων των πεσσών του σκακιού σε μερικές γλώσσες

Σύμβολο	Ελληνικά	Ρωσικά	Γαλλικά	Αγγλικά	Γερμανικά	Ιταλικά	Ουγγρικά	Ισπανικά
♔ ♚	βασιλιάς (Ρ)	король (Кр)	roi (R)	king (K)	König (K)	re (R)	király (K)	rey (R)
♕ ♛	βασίλισσα (Β)	ферзь (Ф)	dame, reine (D)	queen (Q)	Dame (D)	donna (D)	vezér (V)	dama (D)
♖ ♜	πύργος (Π)	ладья (Л)	tour (T)	rook (R)	Turm (T)	torre (T)	bástya (B)	torre (T)
♗ ♝	αξιωματικός (Α)	слон (С)	fou (F)	bishop (B)	Läufer (L)	alfiere (A)	futár (F)	alfil (A)
♘ ♞	ίππος (Ι)	конь (К)	cavalier (C)	knight (N, Kt)	Springer (S)	cavallo (C)	huszár (H)	caballo (C)
♙ ♟	πιόνι (Σ)	пешка (П)	pion (P)	pawn (P)	Bauer (b)	pedone (P)	gyalog (gy)	peón (P)

Σημειώσεις

Στην σύγχρονη Ελλάδα το σκάκι, ως επιτραπέζιο παιχνίδι, σύμφωνα με την με αριθμό 10703/1947 Απόφαση του Υπουργού Δημόσιας Τάξης, έχει συμπεριληφθεί στα «τεχνικά παίγνια». Η χρήση του επιτρέπεται ελεύθερα σε δημόσιους χώρους, (καφενεία, λέσχες κ.λπ.), καθώς και στα μέσα μεταφοράς (τρένα, πλοία, αεροπλάνα), χωρίς κανένα περιορισμό.

Δείτε επίσης

• Κανόνες του σκακιού
• Παράδειγμα παρτίδας σκακιού
• Παγκόσμιο σκακιστικό πρωτάθλημα
• Ανορθόδοξο σκάκι

Βιβλιογραφία

• Adams, Jenny (2006). Power Play: The Literature and Politics of Chess in the Late Middle Ages. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0-8122-3944-7. OCLC 238812746. 
• Binet, A. (1894). Psychologie des grands calculateurs et joueurs d'échecs (στα Γαλλικά). Paris: Hachette. OCLC 287413777. 
• Brunning, Sue· Yu-Ping, Luk· O'Connell, Elisabeth R.· Williams, Tim (2024). Silk Roads. The British Museum. ISBN 978-0-7141-2498-8. 
• Burgess, Graham (2000). The Mammoth Book of Chess. New York: Carroll & Graf. ISBN 978-0-7867-0725-6. 
• Burgess, Graham· Nunn, John· Emms, John (2004). The Mammoth Book of the World's Greatest Chess Games (2nd έκδοση). New York: Carroll & Graf. ISBN 978-0-7867-1411-7. 
• Davidson, Henry A. (1949). A Short History of Chess. New York: D. McKay Co. ISBN 978-0-679-14550-9. OCLC 17340178. 
• de Groot, Adriaan D. (1965) [1946 (first Dutch ed.)]. Thought and Choice in Chess (English έκδοση). The Hague: Mouton. OCLC 4988227. 
• de Groot, Adriaan D.· Gobet, Fernand (1996). Perception and Memory in Chess: Heuristics of the Professional Eye. Assen, NL: Van Gorcum. ISBN 978-90-232-2949-0. 
• de la Villa, Jesús (2008). 100 Endgames You Must Know. New in Chess. ISBN 978-90-5691-244-4. 
• Emms, John (2004). Starting Out: Minor Piece Endgames. London: Everyman Chess. ISBN 978-1857443592. 
• Evans, Larry (1958). New Ideas in Chess. New York: Pitman (1984 Dover edition). ISBN 978-0-486-28305-0. 
• Fine, Gary Alan (2015). Players and Pawns. United Kingdom: University of Chicago Press. ISBN 9780226265032. 
• Franklin, Benjamin (2003) [1779]. A Benjamin Franklin Reader. New York: Simon & Schuster. σελ. [1]. ISBN 978-0-7432-5782-4. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2010. 
• Gobet, Fernand· de Voogt, Alex· Retschitzki, Jean (2004). Moves in Mind: The Psychology of Board Games. Hove, UK: Psychology Press. ISBN 978-1-84169-336-1. OCLC 53962630. 
• Grabner, RH; Stern, E; Neubauer, AC (March 2007). «Individual differences in chess expertise: A psychometric investigation». Acta Psychologica 124 (3): 398–420. doi:10.1016/j.actpsy.2006.07.008. PMID 16942740. 
• Harding, Tim (2003). Better Chess for Average Players. New York: Courier Dover Publications. ISBN 978-0-486-29029-4. OCLC 33166445. 
• Hartston, William R. (1985). The Kings of Chess. New York: Pavilion Books. ISBN 978-0-06-015358-8. 
• Holding, Dennis (1985). The Psychology of Chess Skill. Hillsdale, NJ: Erlbaum. ISBN 978-0-89859-575-8. OCLC 11866227. 
• Hooper, David· Whyld, Kenneth (1992). The Oxford Companion to Chess, Second edition. Oxford; New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-866164-1. OCLC 25508610. 
• Howard, Kenneth S (1961). How to Solve Chess Problems. New York: Courier Dover Publications. ISBN 978-0-486-20748-3. 
• Hsu, Feng-Hsiung (2002). Behind Deep Blue: Building the Computer that Defeated the World Chess Champion. Princeton: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-09065-8. OCLC 50582855. 
• Kasparov, Garry (2003a). My Great Predecessors, part I. London; Guilford, CT: Everyman Chess. ISBN 978-1-85744-330-1. OCLC 223602528. 
• Kasparov, Garry (2003b). My Great Predecessors, part II. London; Guilford, CT: Everyman Chess. ISBN 978-1-85744-342-4. OCLC 223906486. 
• Kasparov, Garry (2004a). My Great Predecessors, part III. London; Guilford, CT: Everyman Chess. ISBN 978-1-85744-371-4. OCLC 52949851. 
• Kasparov, Garry (2004b). My Great Predecessors, part IV. London; Guilford, CT: Everyman Chess. ISBN 978-1-85744-395-0. OCLC 52949851. 
• Kasparov, Garry (2006). My Great Predecessors, part V. London; Guilford, CT: Everyman Chess. ISBN 978-1-85744-404-9. OCLC 52949851. 
• Keene, Raymond (1993). Gary Kasparov's Best Games. London: B.T. Batsford. ISBN 978-0-7134-7296-7. OCLC 29386838. 
• Landsberger, Kurt (1992). William Steinitz, Chess Champion: A Biography of the Bohemian Caesar. McFarland & Company. ISBN 0-89950-758-1. 
• Lasker, Emanuel (1934). Lasker's Chess Primer. London: Billings (1988 reprint). ISBN 978-0-7134-6241-8. 
• Levitt, Gerald M. (2000). The Turk, Chess Automaton. Jefferson, NC: McFarland & Company. ISBN 978-0-7864-0778-1. OCLC 226148928. 
• Li, David H. (1998). The Genealogy of Chess. Bethesda, MD: Premier. ISBN 978-0-9637852-2-0. OCLC 39281682. 
• Mark, Michael (2007). Ancient Board Games in Perspective: The Beginnings of Chess. United Kingdom: British Museum Press. ISBN 9780714111537. 
• Metzner, Paul (1998). Crescendo of the Virtuoso: Spectacle, Skill, and Self-Promotion in Paris during the Age of Revolution. Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0-520-20684-7. OCLC 185289629. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουλίου 2010. Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2010. 
• Murray, H.J.R. (1985). A History of Chess. Northampton, Mass.: Benjamin Press. ISBN 978-0-936317-01-4. OCLC 13472872. 
• Nimzowitsch, Aron (1925). My System: 21st Century Edition. Lou Hays. Dallas, Tex.: Hays Pub. ISBN 1-880673-85-1. OCLC 25278950. 
• Olmert, Michael (1996). Milton's Teeth and Ovid's Umbrella: Curiouser & Curiouser Adventures in History. New York: Simon & Schuster. ISBN 978-0-684-80164-3. 
• Parlett, David (1999). The Oxford History of Board Games. Oxford University Press Inc. ISBN 978-0-19-212998-7. 
• Pritchard, David (2000). Popular Chess Variants. London: Batsford Chess Books. ISBN 978-0-7134-8578-3. OCLC 44275285. 
• Robbins, T.W.; Anderson, E.J.; Barker, D.R.; Bradley, A.C.; Fearnyhough, C.; Henson, R.; Hudson, S.R.; Baddeley, A.D. (1996). «Working Memory in Chess». Memory & Cognition 24 (1): 83–93. doi:10.3758/BF03197274. PMID 8822160. 
• Saariluoma, Pertti (1995). Chess Players' Thinking: A Cognitive Psychological Approach. New York: Routledge. ISBN 978-0-415-12079-1. 
• Silman, Jeremy (1998). The Complete Book of Chess Strategy. Los Angeles: Silman-James Press. ISBN 978-1-890085-01-8. 
• Shibut, Macon (2004). Paul Morphy and the Evolution of Chess Theory. New York: Courier Dover Publications. ISBN 978-0-486-43574-9. OCLC 55639730. 
• Tamburro, Pete (September 2010). «Challenging the Ruy Lopez». Chess Life: 18–21. 
• Tarrasch, Siegbert (1987). The Game of Chess. New York: Courier Dover Publications. ISBN 978-0-486-25447-0. OCLC 15631832. 
• Trautmann, Thomas (2015). Elephants and Kings: An Environmental History. United States: University of Chicago Press. ISBN 9780226264530. 
• Vale, Malcolm (2001). The Princely Court: Medieval Courts and Culture in North-West Europe, 1270–1380. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-926993-8. OCLC 47049906. 
• Warner, A.G. (2000). The Sháhnáma of Firdausí: Volume VII. United Kingdom: Routledge. ISBN 9781136396809. 
• Watson, John (1998). Secrets of Modern Chess Strategy. London: Gambit Publications. ISBN 978-1-901983-07-4. 
• Weenink, H.G.M. (1926). Hume, G.· White, A.C., επιμ. The Chess Problem. Stroud: Office of The Chess Amateur. OCLC 3617028. 
• Weissberger, Barbara F. (2004). Isabel Rules: Qonstructing Queenship, Wielding Power. Minneapolis: University of Minnesota Press. ISBN 978-0-8166-4164-2. OCLC 217447754. 
• Yalom, Marilyn (2004). Birth of the Chess Queen. New York: Harper Collins Publishers. ISBN 978-0-06-009064-7. 

Περαιτέρω ανάγνωση

• Bird, Henry (2008) [First published 1893]. Chess History and Reminiscences. Forgotten Books. ISBN 978-1-60620-897-7. 
• Dunnington, Angus (2003). Chess Psychology: Approaching the Psychological Battle Both on and Off the Board. Everyman Chess. ISBN 978-1-85744-326-4. 
• Fine, Reuben (1983). The World's Great Chess Games. Courier Dover Publications. ISBN 978-0-486-24512-6. OCLC 9394460. 
• Hale, Benjamin (2008). Philosophy Looks at Chess. Open Court Publishing Company. ISBN 978-0-8126-9633-2. 
• Ilko, Krisztina (2024). «Chess and Race in the Global Middle Ages». Speculum 99 (2): 480–540. doi:10.1086/729294. 
• Kotov, Alexander (1971). Think Like a Grandmaster. B.T. Batsford Ltd. ISBN 978-0-7134-3160-5. 
• Lasker, Emanuel (1960). Lasker's Manual of Chess. Dover. ISBN 978-0-486-20640-0. 
• Leibs, Andrew (2004). Sports and Games of the Renaissance. Westport, CT: Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-313-32772-8. 
• Mason, James (1947). The Art of Chess. Dover Publications. ISBN 978-0-486-20463-5. OCLC 45271009.  (see the included supplement, "How Do You Play Chess")
• Pachman, Ludek (1971). Modern Chess Strategy. Dover. ISBN 978-0-486-20290-7. 
• Réti, Richard (1960). Modern Ideas in Chess. Dover. ISBN 978-0-486-20638-7. 
• Rizzitano, James (2004). Understanding Your Chess. Gambit Publications. ISBN 978-1-904600-07-7. OCLC 55205602. 
• Steinitz, William· Landsberger, Kurt (2002). The Steinitz Papers: Letters and Documents of the First World Chess Champion. Jefferson, NC: McFarland & Company. ISBN 978-0-7864-1193-1. OCLC 48550929. 
• Verwer, Renzo (2010). Bobby Fischer for Beginners. Alkmaar: New in Chess. ISBN 978-90-5691-315-1. 
• Wilkinson, Charles K. (May 1943). «Chessmen and Chess». The Metropolitan Museum of Art Bulletin New Series 1 (9): 271–79. doi:10.2307/3257111. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Διεθνείς και εγχώριοι οργανισμοί

• FIDE – Παγκόσμια Σκακιστική Ομοσπονδία
• ICCF – Διεθνής Σκακιστική Ομοσπονδία Αλληλογραφίας
• Ελληνική Σκακιστική Ομοσπονδία
• Ε.Σ.Σ.Ν.Α. - Σκακιστικοί αγώνες στην Αττική
• Ε.Σ.Σ.Κ.Ε - Ένωση Σκακιστικών Σωματείων Κεντρικής Ελλάδας
• Ε.Σ.Σ.Κ. - Ένωση Σκακιστικών Σωματείων Κρήτης
• Σκάκι (Αρχείο της ΕΡΤ)

Νέα

• Chessbase news
• The Week in Chess

Ιστορία του σκακιού

• Chesshistory.com

Άλλες πληροφορίες

• Greekbase - Ελληνική βάση σκακιστικών παρτίδων
• Το σκάκι στην Ελλάδα πάνω στο χάρτη: όμιλοι, σύλλογοι, μαθήματα