Santimamiñe

Santimamiñe
UNESCOren gizateriaren ondarea Kultura ondasuna
Irudi gehiago
Aztarnategi arkeologikoa
Herrialdea	Euskal Herria
Probintzia	Bizkaia
Herria	Kortezubi
Koordenatuak	43°20′48″N 2°38′12″W
Multzoa	Altamirako leizea eta Espainia iparraldeko paleolitoko labar-artea
Azalera	0.988 km²

See More

Santimamiñe Bizkaiko iparraldean dagoen leize bat da. Hor, Goi Paleolito garaiko margoak daude, Magdaleniar aldikoak, orain dela 13.000 urtetakoak. Bizkaiko Kortezubi udalerrian daude kokatuta, Basondo auzoan, Ereñozar mendiaren magalean.

1916an J.F. Bengoetxeak aurkitu zituen bertako labar-pinturak, eta ondorengo urteetan Enrique Eguren, Telesforo Aranzadi eta Jose Migel Barandiaran arkeologoek haitzuloak ikertu zituzten sakon, 1918 eta 1926 artean.

Hainbat urtez jendearentzat ikusgai egon ondoren, gaur egun ezin dira osorik bisitatu. Horren ordez, Bizkaiko Foru Aldundiak Santimamiñe, milaka urteko paisaia izeneko bisita birtuala antolatu du.

2008an UNESCOk kobazuloak gizateriaren ondare izendatu zituen, Ekainekin eta Altxerrirekin batera, Altamirako leizearen talde berean sartuta.

Historia

Labar-arte mul­tzo handi bat aur­kitu zen 1916an Kortezubiko Santimamiñe kobazuloan. Ar­keologia ikuspegitik, Santimamiñek garran­tzi izugarria du, maila guztiak eskain­tzen baititu, an­tzinako Auriñaziensetik hasi eta Behe-Inperiorainokoak.

Arte historialariaren­tzat, benetako santutegia esaten dioguna da esparru garran­tziz­koena: 20 bat metroko luzera du eta 4 edo 5 m-ko altura. Irudien talde nagusia areto txiki batean dago, normalean oso sarbide zailekoa izaten da eta honen aurretik aretoaurre bat dago, osatugabeko zenbait bisonte eta zaldiez gainera, marra sail bat ere ikus daiteke. Ia biribila den ganbara edo aretoaren inguruetan –Leroi-Gourhanek biribilgune deitu zion– banaturik oraindik ere irudi-mul­tzo gehiago daude.

Irudiak eta beren kokamena. Bere ikusgarritasunagatik, taula bat nabarmen­tzen da, oso argi eta garbi sei bisonte, zaldi bat, orein buru bat eta ulermen zailagoko beste trazu eta marra mul­tzoa goza daitekeelarik. Zer adierazi nahi ote du behin eta berri zaldia eta bisontea pareka­tzeak eta beste sei bisonteek –hauetako ba­tzuk zutikako jarreran jarririk– seiak erdi-erdian marrazturiko zaldi bakar batek inguruan dituela? –galdegiten du gaur­ko ikusleak jakin-minez. Baina, eran­tzunik gabeko galderak.

Bi mul­tzo hauetaz gainera, kobazuloaren barruenean, sarreratik 150 m-ra, 1953tik 1962ra bitartean irudi berriak aur­kitu dira; hauen artean, bisonte ba­tzuk, zaldi bat eta ahuntz bat.

Guztira, ia berrogeita hamarrera iristen dira animalia-irudiak. Espezierik ohikoena bisontea da.

Leizea

Frantziar-kantabriar artea (magdaleniar aldikoa).

Leizeko sarrera.

Leizeak 365 metroko luzera dauka eta estalaktita eta estalagmita ugari, irudi ederrak eskaintzen dituztenak. Sarreratik 60 bat metrotara, ezkerrera, pasabide estua dago, bi aretoetan zabaltzen dena: Bata pinturen aurreko gela da, eta bestea gela nagusia.

Aurreko aretoa

Areto honetan marrazki ugari daude, zaldiak eta bisonteak azpimarragarriak izanda, nahikoa hondatuta egon arren.

Areto nagusia

Gela nagusiak karratuaren forma dauka, 4 metro luze, 3 m zabal eta 3.5 m altu izanda, eta kobazulo guztian dagoen marrazki multzorik ikusgarriena du: Sarreraren ondoan bisonte talde bat dago eta horma nagusian 8 bisonte, zaldi bat eta uztai moduko marra bat.

Teknika eta estiloa

Hemen, Al­txerrin ez bezala, irudi gehienak pintatuak daude, eta itzal eta guzti ba­tzuk. Irudi grabatuak oso gu­txi dira. Perfekzioan eta estiloan aldaketa suma­tzen da baina ez da erraza hortik kronologia bat atera­tzea.

Henri Breuilek zioen itzalekin modelaturiko lau bisonteetatik hiruk beren lau hankak agerian zituztela, eta trazu soil bakar batez marraztuak berriz bi besterik ez. Era berean, Madeleine aldiko ezaugarri moduan denek beren adardura profilez erakusten badute ere, bedera­tzik baino ez dituzte beren bi adarrak erakusten.

Talde handiko bisonteen artean Ignazio Aldekoak ere desadostasun horiek ematen ditu: “marra-trazu soileko irudien ondoan, badira beste ba­tzuk zenbait tokitan profilaren lodieraren biziago­tzegatik-edo ia lauak direnak, gu­txi-asko bular, konkor, papar... tinten betelanagatik argi-ilun gehigarri bat plantea­tzen dutenak. Zenbait aletan arte onekoa izan ohi da delako modelatzea”.

Esan daiteke, estilistikoki nahiko aurreratutzat hartu behar direla; ziur asko, Erdi-Madeleine aldi aldera gauzatuak. Venta Laperrakoen ondorengoak dira. Eta beren teknika eta ohi­kotasunagatik Pirinioetako santutegiekin uztar daitez­ke.

Bibliografia

• Aranzadi, T.; Barandiaran, J.M. eta Eguren E. (1925) Exploraciones en la caverna de Santimamiñe (Basondo, Cortezubi) I: Figuras rupestres. Bilbo : Gráficas Grijelmo argitaletxea.
• Barandiaran, J.M. eta Aranzadi, T. (1935) "Exploraciones en la caverna de Santimamiñe (Basondo, Cortezubi) III: Yacimientos azilienses y paleolíticos ; Exploraciones en la caverna de Lumentxa (Lequeitio)". Bilbo : Imprenta de la Excma. Diputación de Vizcaya). Zk. gabe.
• Barandiaran, Iganacio (1967) El Paleomesolítico del Pirineo Occidental : ases para una sistematización tipológica del instrumental óseo paleolítico. Volumen 3 de Anejo de Caesaraugusta. Volumen 3 de Monografías arqueológicas. Zaragoza: Universidad de Zaragoza.443 or.
• Apellaniz, Juan Mari (1969) «La caverna de Santimamiñe, La campaña de excavaciones arqueológicas en Vizcaya durante el año 1969». Kobie: zientzietako aldizkaria, ISSN 0211-1942, 2 Zk., 1970, 45-48 or. Bilbo : Bizkaiko Foru Aldundia.
• Altuna, J (1978a) "978a La Prehistoria Vasca. In: “Euskaldunak I. La etnia vasca”. 1-16 or. Donostia : Etor.
  • 1978b Arte prehitórico. In: “Euskaldunak I. La etnia vasca”. 17-32 or. Donostia : Etor.
• Apellaniz, J. M. (1982). El arte prehistórico del País Vasco y sus vecinos. Desclée de Brouver. ISBN: 978-8433005946
• Barandiaran, I. (1988). Historia General de Euskalerria. Prehistoria: Paleolítico. Donostia : Auñamendi. ISBN: 9788470252280
• Gorrotxategi Anieto, Xabier (2000) Arte paleolítico parietal de Bizkaia. Kobie. 2 eranskina,. Bizkaiko Floru Aldundia. ISSN: 0211-1942
• Gutiérrez Zugasti F. I. (2011). «Los moluscos alimenticios de la cueva de Santimamiñe (Kortezubi, Bizkaia): campañas de excavación 2004-2006», Kobie (Serie BAI, 1), 247-265 or. Bilbo : Bizkaiko Foru Aldundia.
• Iriarte Chiapusso M. J. (2011). «Polen y vegetación en la secuencia estratigráfica de Santimamiñe (Kortezubi, Bizkaia)», Kobie (Serie BAI, 1), Bilbo : Bizkaiko Foru Aldundia. 321-341. or.
• López Quintana, Juan Carlos; González Sainz, César; Guenaga Lizasu, Amagoia (2020) «La cueva de Santimamiñe (Kortezubi, Bizkaia) : De ocupación especializada de cazadores de ciervos en el Magdaleniense inferior cantábrico a centro residencial en el Magdaleniense superior-final» in: Guy Straus, Lawrence; Langlais, Mathieu (2020) : Corrélations chrono-stratigraphiques et interactions culturelles au cours du Magdalénien entre l’Espagne cantabrique et le Sud-Ouest de la France… et au-delà. Paris, Société préhistorique française. www.prehistoire.org. ISSN : 2263-3847 – ISBN : 2913745814

Ikus, gainera

• Bizkaiko historia
• Ereñozar
• San Migel baseliza: Ereñozar mendiaren gailurrean dagoen baseliza.

Kanpo estekak

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa

• Santimamiñeko haitzulora bisita birtuala Eusko Jaurlaritza.
• «Santimamiñe». Bisita birtualak. Kultura Ondarearen Zentroa. Eusko Jaurlaritza.

• Datuak: Q2993079
• Multimedia: Santimamiñe Cave / Q2993079