Ўолт Ўітмэн

	Ўолт Ўітмэн
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	31 траўня 1819[…]; West Hills[d], Сафалк[d], Нью-Ёрк, ЗША або ; Лонг-Айлэнд[d], Нью-Ёрк, ЗША;
Памёр	26 сакавіка 1892[…] (72 гады); Кадмэн[d], Нью-Джэрзі, ЗША;
Пахаваны	Гарлейскія могілкі (Кэмдэн)[d];
Бацькі	Walter Whitman, Sr.[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	пісьменьнік, выдавец, эсэіст, друкар, настаўнік, журналіст, паэт, навэліст
Гады творчасьці	з 1842
Мова	ангельская
Узнагароды	Заля славы Нью-Джэрзі[d] (2009)
Подпіс
	Ўолт Ўітмэн у Вікісховішчы

Ўолт Ўітмэн (па-ангельску: Walt Whitman; 31 траўня 1819, Ўэст-Гілс, Нью-Ёрк, ЗША — 26 сакавіка 1892, Камдэн, Нью-Джэрзі, ЗША) — амэрыканскі паэт, эсэіст і журналіст.

Жыцьцяпіс

Нарадзіўся ў беднай сям’і фэрмераў Ўолтэра і Луізы ван Вэльсар Ўітмэн. Ён быў другім дзіцем зь дзевяці. Калі Ўолтэру было чатыры, сям’я перабралася ў Бруклін. Сваё дзяцінства Ўітмэн успамінаў як неспакойны і няшчасны час, прычынай якога былі эканамічныя цяжкасьці, зь якімі сутыкнулася яго сям’я. З 1825 па 1830 гг. Ўітмэн навучаўся ў бруклінскай школе, але празь нястачу грошай у адзінаццацігадовым веку мусіў скончыць сваё навучаньне і пайсьці працаваць. За ўсё жыцьцё паэт зьмяніў мноства прафэсій: пасланец, наборшчык-укладчык, настаўнік, журналіст, рэдактар у газэце.

Першыя вершы паэта былі надрукаваныя ў 1850 г. Аднак раньнія творы былі толькі прадвесьнікамі нараджэньня арыгінальнага паэтычнага стылю, які найбольш яскрава праявіўся ў ягоным зборніку «Лісьце травы». Кніга выйшла ў Нью-Ёрку ў 1855 годзе. Пазьней усё сваё жыцьцё аўтар падзяляў на два этапы — да выхаду зборніка і пасьля.

У «Лісьці травы» Ўітмэн выявіў сябе як рэфарматар амэрыканскай паэзіі, як пачынальнік «вольнага вершу» — вэрлібру. Асноўныя тэмы гэтай кнігі, якую ўсё сваё жыцьцё аўтар перапісваў і дапаўняў (апошняе яе выданьне выйшла ў 1891 г.): праблемы прыроды і цывілізацыі, адзінства ўсяго жывога і нежывога на зямлі, салідарнасьць краінаў і народаў, дэмакратычнае разьвіцьцё грамадзтва і асобы ды іншыя. Яго сучасьнікамі кніга спачатку была ўспрынятая досыць неадназначна, у многім праз усхваленьне чалавечай цялесьнасьці і сэксуальнасьці.

Падчас грамадзянскай вайны 1861—1865 гг. Ўолт Ўітмэн працаваў санітарам у салдацкіх шпіталях. Падзеям вайны прысьвечаны паэтычны цыкл «Барабанны бой», а таксама некаторыя вершы.

Празь ня вылечаную да канца хваробу, якой паэт заразіўся, працуючы ў шпіталі, у 1873 годзе яго разьбіў паралюш, ад якога ён так і не акрыяў. Аднак да канца жыцьця Ўітмэн працягваў пісаць творы, напоўненыя аптымізмам і ўпэўненасьцю.

Беларускія пераклады

На беларускую мову вершы У. Ўітмэна перакладалі Ю. Гаўрук, Я. Семяжон, Я. Сіпакоў, К. Цьвірка, Ю. Цімафеева, А. Мардвілка, А. Мусорын, М. Шчур.

Лісце травы. Вершы = Walt Whitman. Leaves of Grass W. W. Norton & Company, Inc. 1968 by arrangement with New York University Press / пераклад з ангельскай, укладаньне і тлумачэньне Янкі Сіпакова. — Менск: Мастацкая літаратура, 1978. — 168 с. — 2000 ас.
1) Генры Лангфела; 2) Уолт Уітмен. 1)Спеў аб Гаяваце: паэма; 2) Лісце травы: Вершы / Пераклад з ангельскай, 1) Аркадзя Куляшова; 2) Янкі Сіпакова; Прадмова Міхася Тычыны. — Менск: Мастацкая літаратура, 1994. — 303 с. — (Скарбы сусветнай літаратуры). — 2000 ас. — ISBN 5-340-01366-9
Уолт Уітмен. Лісце травы. Вершы = Walt Whitman. Leaves of Grass W. W. Norton & Company, Inc. 1968 by arrangement with New York University Press / пераклад з ангельскай, укладаньне й тлумачэньне Янкі Сіпакова. — трэцяе выданьне. — Менск: Мастацкая літаратура, 2019. — 160 с. — 300 ас. — ISBN 978-985-02-1884-1
Выбраная паэзія / Ўолт Ўітмэн. Пер. з англ. Юліі Цімафеевай. — Мінск : Зміцер Колас, 2018. — 92 с. — («Паэты планеты»).

Крыніцы

^ ^а ^б Allen G. W., Jeffares A. N. Walt Whitman // Encyclopædia Britannica (анг.)
^ ^а ^б Walt Whitman // Internet Broadway Database (анг.) — 2000.
^ ^а ^б Walt Whitman // Інтэрнэт-база зьвестак фантастыкі (анг.) — 1995.
^ https://www.waltwhitman.org/about/about-wwba/
^ ^а ^б Каталёг Нямецкай нацыянальнай бібліятэкі (ням.)
^ Уитмен Уолт // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
^ Geni.com (мн.) — 2006.
^ Whitman, Walt, 1819-1892 // CONOR.SI

Літаратура

Янка Сіпакоў. Вершаруб з Доўгай выспы. // Маладосць : часопіс. — 1969. — № 5.

Вонкавыя спасылкі

Уолт Уітмен на сайце ПрайдзіСвет
Уолт Уітмен на сайце ЛітРАЖ
Уолт Уітмен. Выбраныя вершы. Пераклад Я. Сіпакова. Выкананне В. Белацаркоўскага (аудыё)
Прэзентацыя кнігі амерыканскага паэта Уолта Уітмена «Лісце травы» на беларускай мове Навіны Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь. Дом прэсы (7 лютага 2019).

Гэта — накід артыкула пра пісьменьніка альбо пісьменьніцу. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго.

[_95d1a57ff0f6a36e-1] а ^б Allen G. W., Jeffares A. N. Walt Whitman // Encyclopædia Britannica (анг.)

[_35d13cc0f1c227f5-2] а ^б Walt Whitman // Internet Broadway Database (анг.) — 2000.

[_702ca939632e5090-3] а ^б Walt Whitman // Інтэрнэт-база зьвестак фантастыкі (анг.) — 1995.

[_055fad5f8a1004c3-4] ttps://www.waltwhitman.org/about/about-wwba/

[_509ce1a86776d8a4-5] а ^б Каталёг Нямецкай нацыянальнай бібліятэкі (ням.)

[_fa82136c0569280e-6] Уитмен Уолт // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.

[_4811a8f564f5b59e-7] Geni.com (мн.) — 2006.

[_543ba65b329e32e4-8] Whitman, Walt, 1819-1892 // CONOR.SI

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Нарматыўны кантроль
Міжнародныя	FAST МІСН VIAF WorldCat
Нацыянальныя	Нарвэгія Чылі Гішпанія Францыя Зьвесткі НБФ Аргентына Каталёнія Нямеччына Італія Ізраіль Фінляндыя Бэльгія ЗША Швэцыя Латвія Японія Чэхія Аўстралія Грэцыя Карэя Харватыя Нідэрлянды Польшча Партугалія Ватыкан
Навуковыя	CiNii
Артысты	MusicBrainz ULAN
Асобы	Нямецкія біяграфіі Trove
Іншыя	НУАД SNAC IdRef