Urzędowy wykaz
polskich nazw
geograficznych świata (2013)
W wykazie
uwzględniono obiekty, dla których
zalecane
są polskie nazwy geograficzne, takie jak
Paryż, Gwinea, Wyspy
Japońskie, Andy, Zatoka Omańska. Brak w
nim zaś obiektów, dla których
takie nazwy nie istnieją lub nie są
zalecane – w tym także obiektów
mających nazwy powszechnie stosowane w
języku polskim jak Berlin,
Amsterdam, Lombardia, Alaska, Tasmania,
Jawa, Niger, które – pomimo że
dobrze ugruntowane w polszczyźnie – są
identyczne z nazwami
oryginalnymi tych obiektów (tzn. w
języku polskim stosowane są
endonimy). Nie podano także nazw
obiektów w całości leżących na
obszarze Polski.
Publikacja uwzględnia
uchwały Komisji podjęte do
dnia 25 września 2013 roku. W wykazie
podano polskie nazwy dla 13 359
obiektów geograficznych. W porównaniu do
wcześniejszych opracowań, w
niniejszym Komisja rozszerzyła znacznie
liczbę zalecanych polskich nazw
dla obiektów geograficznych (głównie
miejscowości), leżących przed II
wojną światową w granicach Polski. Z
tego względu rozbudowane zostały
wykazy polskich nazw z obszarów Litwy,
Białorusi i Ukrainy. Liczne
polskie nazwy podano także dla obszaru
Czech zamieszkanego przez
Polaków (Zaolzie) oraz dla słowackiej
części Tatr. Ponadto szerzej niż
w dotychczasowych wykazach uwzględniono
pseudoegzonimy (zwłaszcza dla
obiektów, których nazwy oryginalnie
zapisywane są niełacińskimi
systemami pisma) oraz znacząco
rozbudowano polskie nazewnictwo obszarów
chronionych i jednostek
administracyjnych.
Dla wymienionych w
wykazie obiektów geograficznych
podane zostały nazwy dwóch rodzajów:
polskie nazwy geograficzne
(egzonimy i pseudoegzonimy) oraz
odpowiadające im nazwy oryginalne
(endonimy – nazwy obiektów
geograficznych w językach używanych na
obszarze, gdzie dany obiekt się
znajduje). Należy podkreślić, że
Komisja Standaryzacji Nazw
Geograficznych poza Granicami
Rzeczypospolitej Polskiej standaryzuje
wyłącznie polskie nazwy, nie
zajmuje się zaś standaryzacją endonimów,
a zawarte w wykazach egzonimy
i pseudoegzonimy są jedynymi zalecanymi
przez Komisję polskimi nazwami
geograficznymi. Niewymienienie danego
obiektu jest jednoznaczne ze
stwierdzeniem, że Komisja nie zaleca dla
niego polskiej nazwy, nawet
jeżeli taka spotykana jest w niektórych
publikacjach. Powodem braku
nazwy w wykazie może być także to, że
obiekt jest mało znaczący lub
przestał istnieć.
Dla nazw w językach
posługujących się pismami
niełacińskimi podano zapis zlatynizowany
zgodnie z zasadami, które
Komisja zaleca do stosowania w Polsce
dla nazw geograficznych z danego
języka (zob.
listę przyjętych zasad). W
przypadku większości takich języków
podano zapis zarówno w polskiej
transkrypcji, jak i w transliteracji.
Wyjątkiem jest tu kilka języków
azjatyckich, dla których zalecono
stosowanie tylko międzynarodowej
latynizacji. Warto podkreślić, że zapis
w polskiej transkrypcji nie
oznacza, że mamy do czynienia z polską
nazwą – pomimo zapisu polskimi
literami nazwa pozostaje endonimem.
Wykaz podzielony
został na osiem części
(rozdziałów): siedem z nich odpowiada
tradycyjnie wydzielanym częściom
świata (Europie, Azji, Afryce, Ameryce
Północnej, Ameryce Południowej,
Australii i Oceanii, Antarktyce), ósma
poświęcona została obiektom
podmorskim. Przyporządkowanie
poszczególnych państw i terytoriów do
części świata ma w wykazie jedynie
charakter porządkowy, a dokonano go
biorąc pod uwagę geografię fizyczną; w
przypadku terytoriów
wyspiarskich przyporządkowanie ich do
poszczególnych części świata jest
często dyskusyjne. Poszczególne
rozdziały rozpoczyna lista zalecanych
polskich nazw wielkich jednostek
regionalnych, które ze względu na
swoją wielkość przekraczają z reguły
powierzchnie kilku krajów – oraz
nazw oceanów. Następnie zamieszczono
nazwy według uporządkowanych
alfabetycznie państw i terytoriów
niesamodzielnych.
W odróżnieniu od
wcześniejszych wykazów opracowanych
przez Komisję, w niniejszym podano
współrzędne geograficzne
obiektów. Współrzędne te podane są
wyłącznie do celów
identyfikacyjnych. Precyzyjne określenie
zasięgu wielu obiektów
powierzchniowych jest niekiedy
niemożliwe, gdyż w różnych publikacjach
różnie te zasięgi są ujmowane; dotyczy
to zwłaszcza krain i regionów, a
także wielu form ukształtowania terenu –
w wykazie starano się z reguły
uwzględniać najszersze z tych zasięgów
podawane przez polskich autorów.
Nazwy obiektów
geograficznych z obszarów
poszczególnych państw lub terytoriów
ułożono z podziałem na kategorie.
Hasła odnoszące się do poszczególnych
obiektów zawierają na początku
nazwę spolszczoną. Następnie podana jest
nazwa oryginalna (endonim) w
języku urzędowym – albo nazwy
oryginalne, jeśli obowiązuje więcej niż
jeden język urzędowy lub dany obiekt ma
urzędowe nazwy w kilku
językach. Dla niełacińskich systemów
pisma podano zlatynizowany zapis
nazwy, czyli przekonwertowany na alfabet
łaciński. Po nazwach
zamieszczone zostały współrzędne
geograficzne obiektu. Podano je dla
wszystkich obiektów, z wyjątkiem państw
i terytoriów niesamodzielnych
oraz wielkich jednostek regionalnych i
oceanów. Dla większości obiektów
powierzchniowych podane zostały
współrzędne środka optycznego, dla
miejscowości starano się podać
współrzędne centrum. Dokładność podanego
zapisu zależy od wielkości obiektu – dla
obiektów najmniejszych, np.
szczytów lub przylądków, podano
współrzędne z dokładnością do jednej
sekundy, dla obiektów największych, np.
rozległych regionów, z
dokładnością do kilku stopni. Dla
obiektów liniowych podano współrzędne
obu krańców. Dla rzek są to współrzędne
początku oraz ujścia do innego
cieku lub zbiornika wodnego, przy czym
brany jest tu pod uwagę
nazewniczy punkt widzenia, tzn. jako
początek przyjęty jest punkt, od
którego dla cieku zalecana jest dana
polska nazwa.
Jeżeli podawane są
polskie nazwy wariantowe (np.
Wyspy Liparyjskie i Wyspy Eolskie), to
nazwa pierwsza w kolejności jest
tą, którą Komisja uważa za
najwłaściwszą, uznając jednak pozostałe
za
dopuszczalne. Polskie nazwy poprzedzone
skrótem ofic. są oficjalnymi
(długimi) formami nazwy, stosowanymi
zwłaszcza dla państw, terytoriów i
jednostek administracyjnych. Czasem
podawany jest tylko egzonim;
oznacza to, że dany obiekt geograficzny
nie jest nazywany w kraju, w
którym jest położony lub nie znaleziono
poprawnej oryginalnej nazwy
tego obiektu. W nawiasach prostokątnych
zostały umieszczone dodatkowe
informacje i uwagi, takie jak:
informacja o położeniu obiektu
transgranicznego w innych państwach,
dodatkowa charakterystyka obiektu
lub jego położenia, informacja o
położeniu części miejscowości w
granicach miejscowości samodzielnej,
wybrane nazwy historyczne obiektu.
Na końcu publikacji
zamieszczono skorowidz
wszystkich uwzględnionych w wykazie
polskich nazw.
Zmiany w polskim
nazewnictwie geograficznym
świata wprowadzone na poszczególnych
posiedzeniach Komisji (od 2001
roku)
Archiwalne
wykazy
polskich nazw geograficznych świata:
|