�.�.������ (�������)
�������� ����������� ����: "ר���� ������" �� ������ �
������� ������
���.: �-� "������", ����� 2001, http://www.nestor.md/Russian/Russev.htm
��� �����, � ��������, ����? ���� �����, � ��� ���.
������ ����
����� ������� ����������� �� �.�. �����, �� ������ ���������
���������� ��������� �� ���� ������������ �������� ����������������� ������������.
����� �������������� �� ���������� ������ ����� �������� ����� "����� �����" �������
����� ������� �� "������� �������������" ���������� ����� ������������� �������������
�������. � �������, ������� ����������� ���������� ��������, ��������� �� ����������
������ "��������� ����", �������� "��������� �����������" �������� � 1227 �. ������-����.
������������, ��� ��������� ������� ������������ ������ ������������ ������. ���
�� ����� ���� ��������� �, �������, ����� ������������� �������������� � ���������
���� �������� ���������������� ���������.
������-��� �� �������� ����� ������ �������� ����������� �����������
����������� �������. ��� � ���, �� ������������� "������ ������� ��������", ����
���-�� �������: "������� ��, ������ �� ������, � ���� ������ ������ �������
�����" (��� 1990: 33). ����� �������� ������������ �������� ��������� �����
"���������� ���������", ����. ��� ��������, ��������� � ����� � �������� �����
��� ��������� "������� ����", ��������� ���������� ����� ������������ ����� �
������. �������, ���� ����� ������������ �������� ����������-����� � ������ ����,
������ ���� �������������� ������������ ����������, ����������� �� ������ ���������.
����� ��� "����������� � ������ �III �. ����������� ������� ����������
��� ������������ �� ������� ���������, �������, ��������-���������� � ����-����������
����� �� ������� ���� � ����� ������������ � ����� ����� ��������� ������ �� �����
������ � ����� ��������� ������������ �����" (������ 1972: 463). ������� ����
� 1243 �. ��������� ���� � ������, � ����� ���������������� ������ ��� ����� (1313-1342)
"��������� ������� ���� � ���������� ��������" (������� 1989: 513, 537). �� ������
�� ����� �� ������ �������������� ������������� 110 ��������� ������� � ������������
��������� ���������� ������, ������� ������� �������� �� ������ �������� XIV �.
����� �� ����� ��������������� �������, �� ���� ���������, ������������ � 150
(������ 1985: 78, 139).
����������� �������� ���� ����� ������ ��� ����� ��������������������
���������. �� ������ ���� �� ������ � ������ ���������� �������� ��������� ���������
� �������������� ��������� ����� �������������, � ������ �� ����� �����������
������ ������������ ��������� ������, ������� ������� ������������. �� ������
���������� �������� �������, � ���� (����������� ����) � �IV �. ������ �� �����
������� ��������� �������� �� �������� � ������ �� 6-7 ������� ����� (�������
1971: 93). �� ������� ������� � ���������� ������������ ���������� � ������� ����
������� �������, ���, ���� � "���������" ���� (������ 1991: 82). ������ �����
�� ���������� � ������ �� ���� �������� ������ �������������� ���� ��������� �
������ ��������. � ����������� ������������� ���������, ��-��������, ������� �
������ ������������� � ����� �������� �������� � ����������� ����������, ���������
������� �������� ���� � ����������� "�������� ���������� ��������� ����� ���������
���������" (������� 1986: 103).
I. ����������������� ���
"������ ������", ��� ������� ������� ��������� ���� ��������
XIV �., ������� � ������ ��� �� �����, ����� ����������� �� ���� ����� ���� (����
1994: 218). ���������� ������� ������� �� ����� �������� ���������� ����������.
������������� �����������: ��� "�����" (���. Janua) �������� "����", "������",
"�����". ��������� ������ ��� ������������� ���� �� �������� ���� ������� ����
������� ���������� � ���������, �����������, �����������. � �� ����� ��������
���� �������. �� ������� ������� ������, ������ � ���������� ����������� � ����������
����� ������������� � ��������� ������. ��������� ����������� �������� �������
"��� ����� �������� �� ������, ��� � 1492 �. ��������� �� ���� ������ ��������
������� ������� ���������" (������� 1986: 97).
������� ����� �� �������� �������� �� �����, ������ � ����� �
1344-1346 ��., ������ ������ ������� ���� � �����. ������� ��������� � ������
����� ����, ��� ���������� ��� ������ ����� ����������� ����� ����� ������������
�������� ����� ����� ������� �� ���� �������������. ���������� �������� ���������
�� �������� ����������� ������ ������� ��������. �� ���������� �������� ��� �
�������� �� ���������� �������� ������ �����, ������������ � �����, ������� �
������ ����� ���������������. ������������ �� ����� ������ �� ����� ����� ���������������:
"��� ��� ������� ��� �������� ������� �������, �� �� ������ �����, ���������
� ����, ���� �� ������� � ������ �������, � ������ ������, ������ � ������ ���������
� ��� � �������������. ���� ���! �� �������� � ����� ������������ ������, ���
������ ����� �������������� �� ����� �������� ����������� ��!" (����� 1867:
97-100).
��������� ������ �� ����, ���������� ������ � ������� �� �����
� �����, ����� ���� ��������. ��������� �������� ������������ ������� � ���� �
�������������� �� ������� ������������ �������. ����� �� ������� ��� ���� ���������������.
������ ������� ������ ����������� ���� ������ � ����������� ���� ������� (��������
1988: 70).
���������� �������� ������������ ������� ������� ������� (1295-1360)
�������, ��� ���������� ���������� ������ "������ � ������������ �������"
���� 1347 �. "���������� ��� ������, ��� � ����, � ����, � ���, ������� ���������������
������������ �� ���� �� ������� ������������". ��� ���� � ������� ������-����
���� "� ����������� ����� ��� ������� �������� �����", �� �������� �� �����,
�� �������� (����� 1867: 32 � �����������). � "�������" ���������� ������ �����������
(��. 1383), � �������� � ����� ������ ���� ������� �������� ���� ���������, ����������
��� ����� ������������ ������� ��������� ����. �������, �� ��� ��������������,
������ "������ ����� �� ����� �����", �� ������� � ������� �� �������,
�� �����������, �� ���������, �� ����������� ��������� ��������������� (����������
1980: 377).
���� 1347 �. �� ������� ������ � ����� "�������� �������" ������
�� ������ (��. 1377). ���� � ������ ������� ������ �������� 12 ���������� �����,
����������� � ����� �������. ����������� �� �������� ���������. ������ ��� ������
�������. �� ������ ����� � ������� ���� ���� �������� ��� �����. � �������� �����
"����������� ���" ������� ���������� ��������� ����� ������� �������. ����
�� ���������� � ��������� ����� �������, ������������ ������������� ����������,
�������� �����: "����� ���������� ������ � �����, � �� ���� ���������, �� ����
����������� � ��� ��, ���� ��, ���-���� �� ������� � �� �������� ����� ����: �����������
������ ������� ������, ����� �� ������� � ���������� �������. ���� ������� ������
����������� �� ����� �����������, �������� � ���������������; ���� ���-���� �����
����� ����, ����� �� ���������� ��� ����". ������ ����� ���� �������� ��������,
�����, ����������. �������� ��������� �������, "��������� ����������� �����
������ �������". � ����� � ������ ������� ���������� ������� ������� �����
�������� ���������: "��� ������� � �������, ������, ���� ������� �� ������?"
(���� 1994: 226-229).
������ ���� ����� �������������� �� ����� ���������������, ���������
� 1348 �. ������, � ����� ����� �������� � �������. ���������� ������������� ������
����� ������������ ��������� ����������� �������, �������������� � �������. ����������
�������������, ���������� ������ ����� � ����� ������, ����� ������ � ���. ���,
� ����� ������ ������������������ ������� �� ��������, ������������ �� ����, ������
������� � ����. ��� �� ��������� 1347 �. ������ � ������, ������ � ������ �������
��������� � �����������. ��� ������ ���������������� �� ����� ������, ����� ��������
���� � ����, �������, ������� � ������, ��������� � ������� (�������� 1988: 70-71).
��������� ��� ����� ����������� ������� ������� � ��������� ����
��-��� ������ ��-���� (1360-1451) ���� ������ ����������� ������� �� �����, ���������
������� ��������� �������� XIV �. � ��������� "�������� �� �������� �� �������
����� ������ �������" �� �����: "� ����, �������� ����, ����� (������) �� ������".
���� ������ ��� ������, ����� ��� �� ��� ������ � � 25 ������� �� 22 ������� 1348
�. � "����� ������� � ����� � �����" �������� �� 900 ���. �������. "��������
���������� �� ���� �������, ���������� ���������������� ������� ��, ��� ��� ������
���� ��������� � ������ ���������� ������ 10 ��������..." ��������� ���������
������-�� ��������� �����, ����������� �������� ����� ����������: ������ �����������
������ ����������� ��� 50 ����������� ������������. ������, ��� � ���� ������
�������� �� 10-20 ������. ��-����, ��� � ������ �� ������, ���������: "�� �����
����� � �����; � ��������� ���� ��������� �������, ������, ���������� � �������
������, �� ����� �� ���� ��" (����������� 1884: 529-530).
������������ �������� ���� �� ��������� � 1348 �. ������� ��������
�������� (1313-1375). ����������� "����������" ������������ "������������ �
��������� ������ ��������, ����������� ��� ����, ��� ��� �������� � ���� ��� ���
��� ����� ���������". ������� ���� �������� ��������� �������� �������� ��
�������� �������������� ������, ��� ��� ��� ���� ����� ������������� �� �����������������
���������� ��� �������.
"...���� ����� �������� ������� �������� ����� �������.
...���� ����� �������� � �������� ������ � ��������.
...�� ���� ������� �� �������� � �� ���������� �� �����, ��
��������.
...�������������� ��������, ����������� ������� �� ������
����...
...�������� ������� � ������� ������ � ������ ����� �������
�����, ��� ���� ������� �����.
...������� ������� ������� ����� ������� �� �������, �������
�������� ����.
...���� ����� ����� ��� ���������.
...�� ������������� ��������� ��� ������� ���� �����������
��� � ���� �������� ������ ������� �����, ������� ������ �������� ��������� �
������. ����� �� � ���, ������ ���� � ������� � ����������� �����, ����� ��������
������, ����� ����� ��� ���� ��� � � ��� �� ��� ���, ���� ��� �� ����������� �������.
...� ����� �� ����... � ������ ������ ��������� ������, ���
�������, ��� � ������ ����� �������. ����� � ���� ��������� ������������� �������."
� ��������, ��� ����� ��� ������������ ��������� �� ���� ��������,
�� ����������� �� ����� �������� ������� �����. � ������ �������� ���� �������
����, �������������, ����� ���������� �������, ������� �������� �� ������. � ������
���� ���� ���������� � �����, ������, ��� �����. ������ ����������� ������������
�������. ������ ������ � "����� ����, ��� ��������, ��� ������ ������ ���������
��� � ��� ��� ������, ��� ���� �������, ��������". � ����� ���������� �������������
������������ ������ � ������ ������. �������� �������� �������� ������� ��� �����������
����� (�������� 1970: 35-41).
�� ������� ���� ���������������� ������ ��������, ������� �����
1348 �. ��� �������. ������� ������� �� � ���-����� ������, ��� ����� �� ������
�.������� � ������, ����� � � �������������� ���������. ������, �������� � �����
�� ��������, ������������ ��������� ����, ������ ��� �� ����� ������ �� ���������
������, � ���� ������. �� ������ ���������, "�������� ����" ���� ��������
� ����������. � 1349 �. �������� ������� ������� ����������� �������� ����� ���
��������. ����������� ������ �������� � ��������, ���� ���� ������� �� ��������
(�������� 1976: 75; �������� 1988: 71).
� ������ ����� � ���, ��� ����������� �� ��������, ������� �
������� ����� ������� �������������� ���� ���� ������ ������������ �������. �����������
����������� ����� ������� ������ ������������ ���� "������ � ����". ��� ��������
��������� ���������� ����� � ����������� ��������� ������ � ������ ������� ���
������ � ������ (������� � �������) �������. ���, � ��������, ����������� �����������
��������� � ����������� ���� ����� � ��������� �� �����. ���� �� ������ ������
"�������" �������� ������� �������� �� ����������� ���������. ��� ������, ���
� 1348 �. �� ������ ������ ������ ������ ����� ���������� ���������� �� 40-50
������ � ���� ���������� ������� � ���������. �� ��������� ��������� � ������������
������ ������� ���� ���������. ������ ��� �� ����� ����� ������� ��������� �����,
���� ����������� �� ����� � ������. �� ���������������� ����������� ��������:
"� ��� �� ���� � � ��������� � ����� ����� ������� ��� � �����". �����
��� ���-��� ��������, � �������� �������� ���������� ����������� �� ����� ������.
� ������������ ������� ���� �� ������� ���� ������ ������� 5 ���. ����, �����
�� ������� ����� ���� ������ � ����. "����� ���� ����� ������, ������� � �����,
�� ���� �������, ��������� � �������� �����������, ��� ����� � ��� �� ���".
� ������� ������ �������� XIV �. � ������ ������� �� 1000 ��������. ����� ����
������� ��������, ��� ���� ������� "���� ��� ������� � ������" (�������
1986: 108-110).
� 1349 �. �������� �������������� � �� ��������� �����������.
�� ��������, ���� ������� ������ ������ �����, ������������� ������ �� �������
� ������. ����� ��������� ���� �� ���� ������������� � ���������� ������� �������
���������, ������� � ���� �� ������, ������� ������. ����� ������� �������, ���
����� ������ � ��������� �������. � ���� �� ����� ����� � ������ ������. � �����
������� ��� ������� ������� ����� ������, ������������ ������ � ������ �� ������
�� ����, �� � �� ����, � ���������, ����� ����� ������ � ����� ��������. ������
���������� ����� �������� �����������, �������, �����, ��������, ���������, �������.
����� ������ �������� �������, ������, ������, ������� �������� (�������� 1976:
75; �������� 1988: 71).
� ������� ������ ������ ������ ������� ��������� �� ������-������
�� ����� 1349 �. ��������� ��� 6857 �. (�� ���������� ����) ������� � ���������
��������� ����������� � �������. ��������, ��� ������� ������ ��������� ��������,
��������� � ��������� ���� � ������� ������ �� ����������, � � 1351 �. ����������
����� ������������ ���� ����� � ������������� ��������. � ����������� ����� ������
�� ����: "���� ����� ��� � �����, ���� �� �������� ������� ����" (����-10
1965: 221-222). ������������ ������������� � ������������� ������� ���� ���������
������, ��� �������� ���, � �� ���� � ������, ���������������� � ������.
�������� ����������� � 6860 �. (=1352 �.) � "����� ��� ��
������ ����� ���� � �� ���� ����� ���������". � ����� ������ ��������� ���
�� ������ ���� ����� �����������, ����� � ������ ��������� �����. "����������
�� �������� ����� ������� ���������, �� �� ����� ���� �� ������� ������� � ������
������� �� ��������� � �� ��������, � ���� ��� ����� ��������� ����� ��������...;
� ���� �������� �� ���� � �� ������ �� ����� ������. � ���� ���� �� ���� �������.
� �� �� ��� ��������� �������..." ��������� ������� ���� �������� ������ ����
��������� �����, �� ����� ��� �� ���� � "��� �� ��� � ���� �������, � ��� ���
��������� ��������". ������� ��������� �� ���������� ����� ������������� ��������
��� ��������, ������� ������ �� ����� ��������� � ����������� ��������. ����������
�������� ��������� �� �����, �������� ���������� � ������������ �������������
������� � �������� �������� ��� ��������������. �������, ���� ������� �������,
������� � ������, � 3 ���� �� �������� ���� ��� ���� �� �.���, ��������� ��������
�������. "��������� ������" ������ ��������� ���� ������ ��� ����������
� ����� ������������ ��� �������. � ����� �� �������� ����� "������ ���������
���������� ����� ������ ����". ���� � ��� �� ��� "�� ���� ������ ������".
�������� ��������, ����, ��������, �������. ��� ��������������� ��������, � �������
� ��������� ������ �� ������ ������ �� �������� � "��� ��������". ��� �������������
"�� ���� ����� ������� ������ ����, � �������� � �����; � ����� ����� � ������
����� �� ���� ���������" (����-10 1965: 223-224).
�� ������������� ���� � � 1353 �., ����� �� ������������ ������
�������� ������. � ������������ ����� ������� ���������� � � ��������������� ������.
������ �� ������ ��� ������ � ������� ������ �������� �����, 36-������� �������
�������, ���� �������� � ��� ������� � �����, ����� ������. ����� ������ ������,
�� ���� ���������, �������� ������� ����������� ��������� (����-10 1965: 226;
�������� 1988: 251).
� ���������� ����, �� ���� ������, ���� �� �� (������� 1989:
565). ��� ����� ���������� ������������ ������ �����, ������� "����� ������" ���������
� ����. ��� ����������� �������� ������ ��������� ����������� "�������� ����".
��������, ������������� ������������� �������� ���� ����� �����, ��� ������ ������
"������� � ��� ����� ������, �� ������� ���� ��� ���� ����� ��� ������ ���� �������
������� �� ������" (����� 1867: 108). �� ����� ���� �� ����������� ����� ������������
������ � � 1346 �. �� 1353 �. ���� ������� ������� �������� ��� ����������� �������.
�������� ������ ����� �� ������ ���� �������� ��. 20 ���. �������. ����������
����� ���������� ���������� 70-80% (�������� 1988: 68). ������ � ����� �������
���� ������ ����� 2/3 ���������. ������ �������� �������� 1/3 ���������� (��������
1976: 78). ���� �� ����������� �������������� ��������������, � ��������� ������
����������� ��������� ���� 100%.
������������� ����� ������������� ������� ������� ���� ��� �����
��������� ��������� � ������. ����� ������� ������� �������� ����� �� ���� �������
�� ������ �������� XIV � ������ ����� XV ��. � ������ ���� �������������������
� �IV �. 7 ���, � � ������ � ���� ���� (�������� 1976: 79). � 1338 �� 1427 ��.
����������� ������� ��������� � �� ������ ����������� ����� ��� � 3 ����. ����
� 1300 �. ������� ����������������� ����� ���������� 40 ���, �� � 1400 �. ����
���������� ��������� ������ 20 ���. ��������� ������, ������������� � ����� �����
XIII �. 11 ���. �������, � �������� XV �. ���� �������� ����� 8 ���. (������������
1987: 93). � 1348 �. ������� �� 70-80 ��� ���������� �� ����� 30-40% ���������
(����������� 1991: 136-139).
�������, ��� �������� ������������ ������� ����� �������� ��
����� �����. ������� ��������� ������ ������������ �������, ��������� � ����.
������ ���� ������� �� ���� �����, ���������� ���, �� ������ ������, �����������
�������� ��� �������� ��������? ��������� �� ����������� �������� �� ������ �����
�����, ������� � �������?
II. "A peste, fame, bello libera nos Domine!"
���������� � ��������� ���� ����� ������ ������������ �������-����������:
"�� ����, ������, ����� ������ ���, �������!" � ����������� ��������, ��
������� ����� ����� �������� �������� ������ (�������� 1976, 73). ���� ����, ���
����� ������, � ������ ������ ��������������. ���� ������, ������������� ��������
��������� ��������� ������������ ������� �� ������ ���� �� ������ ������, ���
�� ������ ���� �������� �������, �� � �� ������� �������� ����� ����� �������.
��� ����� ��� �������� �� �������, ��� � ����� ���� ���-�� ����� ���� ���������
��������������, � ����� ���������� ������� ��� ����������. �� ��������� �.�������,
"������ ��� ���� ����� �����, ���� ���� �� � �� ��������� ������������ ����, ����������
���������, ���� ���� ��������� ������ ������� ����, � ����� � ������ �������".
����������, ��� � ������ ����, � ����������� ���������� ���� �� ����� ������ ������
������ �������� ������������ ����� ���������, ����������������� � ���������� �������������
(������� 1986: 99, 101).
����������� ������ � ����, ������������ ����� � ��������� ��
�������� �����, ����� ��� � ���������� ������ � ������� �������� ������, �����
�� ����������� �������� ��������. ��������, � ��� ���� ���������� �������� ��������.
��� �������������� ��� ����������� �������� �� ������������� ��������: "���������
��������� �������� �������, ��� ����, ���� ����� ����, �� � ��������, �� � ������������
��������� � ���� ������". � ������ �������, ������� ������������ ������ �
����� ������ �� ������� ���������. � �������� �������� ������ ������� � ��������
������ �����, � �������� ��������� ������������ �������� "�������������� �������
� ������" (����� 1867: 119-121). ������������ ������ ��������� ������� � �����������
��.�������� �������� ����� �����: "��� �����, ���, ����� �����" (��������
1970: 37). ��������������� � ������� ����������� ������ "����������", ���������
� ���� ������ �������� (��.1330-1400) �������, ��� ��� �������� � �������������
���� "��� � �������� ����� �������� ���������, ���� � ������" (�������
1990: 123).
������ �� ������ ���������� ���������� � ������ ������, �������
��� ������ ����. "������� ��� �������� ������ ������ ������� � ���������� ����,
����� � ������", � ������ � ����������� ����� (����-10 1965: 223). ��� ��
��������� �� ����� ������� � ���������� ������. ������� ������, ����� ���������
��������� ����������� �������� ����� ������ ������ ������, � ��� ������� �������������
����� ������ (����� 1867: 119). "��������� ���������������" ��������� ���� ������������
����� ������� ��������� ����� ��������������� "�������������� �������� ������
� ������������ �����". � ������, �� � �� ���������� �������� ����������� �����
��������� "���������� ���������", �������� � ����� ������ (��. 524 �.), �����:
"��� ����������� � �������" (������� 1986: 114-117).
� ������������ �������� � ��������� ������� ����������� �������������
�����. � 1349 �. �� ���� ������, �� ����������� ������ � �����, ��������� ��������
��������� ������� ��������������� � "������������". ��������� ��������� ���������
� �������� �������� �������� ������������� �� ������ � �����. � ������ ����� ��������
��� ������������ ������� ���� ����� ������� � ��������� ��������. � ���������
������ �� ������ ����� � �������� �������������, ����������� �� ��������� ����
������� ���� ��������� ����. �����, �������, ������������� �������������� �������
� �������, ����� ��������� ���� ������ �� ������ ����, ����� ����������. ��������������
���� ��������� � ����� ������� ��������������, � ����� ��������, ��������������
�� ������ ������� � ��������, ����� �� ��� (����� 1867: 122-124; ��������� 1986:
173-174).
������ ��������� �� ������� ������ ������� ������ ������ ��������
�������� ������������� � ����������� ������. � ������ ���������� ����� ����� �����
���������� ����� ��� ������� "�������" ���������. �� �������� � �������������
������ � �������� �����, ���������� �������, ���������� ��� � ���������������
������. ��� �� ������� ��������� ����� �������� ��� ��������� ��������� (��������
1990: 133-134). � ������ ������� ��������� ���������� ������, � ������� �������
� ������ ������. ����� �� ���� ������ �������� ��������, ��������� ����� � ������,
� ������� � ����� ��������. ����� � ������ ������ �������� �������� ��� ��������.
� ����������, ������� �������������� ����������, �������� � ������ � ������ ����������
���� ���������� 900 ��������� �� 1884. ������� ��������� ������ ������ ���������
������ ��������� ������� ��������� �����. �������� ������� ����� �������� ����������
��������� "�� ����� ����" �� ��� ������� ������� ������. ������������� ���������
���������� � ����� ���� ���� ����� ������, ��� � ������ ��������� ��������� ���������
����� ������������. ���� ���� ������� VI � ��������� ���� IV �� ������ �������������
����� ������������� ��������� (����� 1867: 126-128). ������� ����������� ������������������:
"� ������� ���� ���� ������� ��� ����� �� ������ �� �������" (���������
1986: 174). � � ����� �� 1347-1350 ��. ���� ���������� ����� 350 ��������� �����
(���� 1992: 187).
���� ����� ���������� ���� �� �������������. ��������� �����
������ ������� ������ ������ � ������ ���������. ����������� ������, � ���� �������,
������� ������������ �������� "��������". ����������, �� ���� ������ �����������
� ������� (�������� 1988: 69). ����� � ������ � ���������� "�������" ����� ���������
� �����. � ������ ����� ������������ ������������ ��������� ����� � �������� (�����
1992: 165). �� �������� ������������� � ������ ��������������� � �������� ������
� �������� XIV �. ������ ����� ��������� � ��������� ����� ���������� � �����������
"������" (�������� 1990: 134). ����� ����� � �������������� ���. ���, ����������
�� ����� ���� � �������� ���� ������������ ���������� �������� ������� � �������
� �������� ������ ����, ��� ���������� ���������� � ��� �� ������. � ����� �����
������� � ���������� �� ����������� �������� (��������� 1986: 175). ���������
������ ������� ���� � ��������� ����������, ������� ������� �������������� ��
���� �������� (������� 1986: 108-109). � ��������� ������� �������� ����������
����������, ���������� � ������ ��� ���������� �������� (����� 1867: 127).
�������, �������������� �������� ������������� ����� � ������
��������� ��������������� � �������� �������������� ���������. ����� �������������
�������� �������, ��� ������, ��� � ��������� ���� �������� ��������� ������������
����: ������ ��������, ����� �������� �� �������, ��������������� ������� �������,
�������� ������� ��� ������������ ��������, ������� ���������� �� ������, �������������
�������, �����������. ��� �������� ������� �� ������ � � ����� ���� � ���� ����
������ (�������� 1970: 36-40; ����� 1867: 117-118; ������� 1986: 99).
������ ���������� ������ ��������� ���������� ���������� � �������
�� ������������ ������ ��������. ������, � ���������� ��������� ���� ������ ���
���������� ����� ���� ���������� � ����������� ����� � ������ ������� (��������
1976: 76). ������������� ������������� ����������� ��������� ������� � ��������
��������� ���� �������� VI ������������� ���� ���������� �� "����������" � �����
���� (����� 1867: 111). ������ � ��� �������� ������� �� ����, ������� ��� ����������,
�������������� �����. ����������� �������� ��� "��������� �����", ���� �������������
�� ������������ ���� ������� �� �� ������� ��� �������������� ������ ������ �������
�������� (����� 1992: 389-390).
����� �� ����� ���������������� ������� �������� ������������
����������� ������� � ����������� ������. � 1348 �. �� ��������� ������ �������
���������� ����, ������� ��������� � �������� �� ���� ��������� ����������� (��������
1970: 37). � ���� ����� ����� �� � ������� �������� ������ ���������� � �������
����� (������� 1986: 107).
����� ��������� � ����������� �����, ������� ������. ��� �����
������ ������������� �����. �����, ����� ��������� �� �������, ����������� ���
���������� ��������, �������� �������. ������ ����������� ��������� ������ ������
�������� ����� �����, ������������ ���� � ������������ ����. ����� ������������
������� ������������ �������� ���� �������: �������������, ������, ������������
� �������. ����������� � ����� ������������ ������� �������� �������, ��������������
�� ����� ����, ���� ����, ������ �������, � ����� �� ���� ����������� ���������
(���������� 1989: 540; Goglin 1993: 74). ������, �� ����������� �������������
� ��������������, ����� ����� ������������ ����������� ������� ��������������
���� �������� ������� (�������� 1976: 75). �� ��������� �������� �� �����, "�����
�������� �������� ���������, ��������� �� ��������� ������ �� �����, � �������
���������" (����� 1867: 100). ����� �������� ������ ���� �������� ���������
������ �� ������: "������ �������, ���������� ���� ������� � ����������� ���������,
��������� �������� �����, ������ ��� �������, � ������ �� ����������� �� �� ���
����� � �����, �� ���� ������������ � ����. �� ��������� ������ ��� �������� ���
����� ����� ������� �� �������� ������ � � �������������". ����������� ��
��� ����������� � �������, ������� �� �������������� ��������������� ������, "���������
�����". ����� ������� �������� "���������� �� ���� �������" (���� 1994:
228).
����� "����������", ������ ������ �������, ���������� ��������
��������� �������� �� ����. "� ���� ��� ����� �������, �� ����, �������, �����
������ ������ �� ����: ��� ����������, ��� ��� ����� ������������ �������� ���������
�� ������, ��� �������� �� ��� ��������". ������ ����, ������� � ������, ������
���� ������� � ����������� ��������� � ������ �������. ���� �� ������� ������������,
�� ����� ��������, ���������� ����� �������� "����� ������" � ������� ������,
"�������� ����� �, �������� ���� ������ ������� ��������, ��������������� �������
��������� � ���������� ������". ������ �� ������� �����, ������� ��������
�� ������������ ������ ����� "�����-������ ��� ����", ���� ����� ���������
������� ������� ��������� � �� ������ (�������� 1970: 38, 44-47, 656).
������ ������� ���������� � ���� ������� ������������� ��������������
����������� � ���������� ������. �������� ��� �����������, ���� ���� ���� � ����������
� ������������������ ������, ���������� ����������� ���������� ����������. ���,
� 1348 �., ����� ���� �������� ����������������� ��������� ������������ �����������,
"���� �������� � ��������, ���� �� �������� ������" (����� 1867: 102). ����� ��
������� ������� ��������� � � ������. � ���������� ���� � ������� (1368 �.) ��������������
�������������� ������ � ��������� ����������� ��������� �������� � ����������
����� ����� ����������� ����� (������� 1986: 235). � ����� ����� 300 ���, � 1664
�., ����� �������� ������, ��������� �������� �������, ������������ � �������.
��� �� ��������� ������ ������ �����. � ������� ���� �������� ����� 10 ���. �����.
�� ������� XV-XVI ��. � ����� � ����� �������� ������������� "������� � ������"
����������� � ������ �������, ���������� � �����. ����� ���������� �����������
�� ����� � ������ ���� ������ ����������������� � ��� ���������� �������� ���������
�� ����� (������� 1986: 100-101).
��� �������� ��������� �������������, ������� ���������� � �����
������������� ������������ �������� "����������" �� ����, ���� ������ ���� ��
����������� � ��� ����������� (Goglin 1993: 73). �� �������� ���������, �����������
� ����� ������� � ������� ����, ����� ����������� ���������������� � ���������
�������. ������ �������� ����� "������ ��� �� ����" �������� ������������ ����������
��������� ��� ������� ���� ������ ��������� ������ �����. � ���������� ������
�������� ��������� ������ ������, ��������� � ������ ����������� �� ������� ��������
��� ������: "��� ���� � �����, ��� �� ���� � �� ������" (���������� 1989:
540). ������ ������ � ��������� �� ����� ������������� ���� ��������� ���������
������� ������. ������ �� ��� ����������� � ������, ������� ���������� ��������
�� ��������� �������� �������� (1333-1370). �� ��������� ������, ������ ����������
��� ����� ������������ �������� ��������� ������ ������ (����� 1867: 127).
� ������� ������������ ����� ����������, ��� ������������ ����
���������� ������� ����� ��������� ������ � ��������, ��� � ������ ����������
�� �������. � ���������, ��� �������� ���������, ���, �������� ��������, �����
���� 1352 �. "�� ���� ������� �� ������" (����-10 1965: 224). ��� �� �����,
������� ����� � ��� �� ��������� ����� ��������, ������, �� ����� �����, � 17
�� �� ������� (������� 1959: 79-80). ���� �� ����� ����������� ��������� �����������
��� ������� ��� ��������� �������. ����� ����, ����� ������, ��� ����� �������
������������ � �� ������ �����. �� ������� ����, ���������� �����������, ��� ��
1398 �. ��� ��������� � ������ � ����� � �������������� (������ 1990: 77). �����
����������� ��������� � ���������� ���� �� ������ �����, ���������� �� ��������
�� ��������� � ����� ����������, �������� �� ������ �������. ��������, �� ��������
����� �������� ����������� ������ �� ������ ������� (���������� 1989: 541).
III. ������� ���� � ����� �����
����������� ���� ��������� �� ���������� �� �����, ������� �������
���� �� ������� ����. �������, � ����� ����������� ������������� ������ � ��������
�������������� ������� � ������� ���������� ������������� ������ �����������.
�� ���� �������� �� ������ ����� ��������� ������ �������� ������������� ����
�������, ��� �������, ��������� � ������, ������������ � ����������������� �������
"�������". ������� �������� � ������� ������� ������ �� ���������� �������������
� ���������.
����� �������� ��������������� ����� ������� ������������� ��������.
����� ���������� ���� ����, �������� ��������������� �� �������� ������ � ��������,
� �� ���������� ������� �� ���������� �������� ���� �� ��������� 1348 �. ��� ���
�� ����� � �������� ����������� �������: "�� ��������� ��� �� ����� ��� ���������
�� ������� � ������ ���������� ����� ������, � �����, ������������ �������� �
����� �� ����� � ���������� �� �������� �����������������, ��������� �������
� �� ������" (�������� 1970: 35). ���� �� ���������� �������������� � ���������
� ����� ����� ���� ����� ����, ��� � �������� �� ��� ������ ������� 480 ���. �������.
����� �� ���������� ������� �� ���� �� �������, �� ������ ��������� ���� ��������
VI, ���������� 23,84 ���. ������� (����� 1867: 110).
�������������� ���� �������, ��� ������� ��������� ��� ��������
���� 1352 �., ��� �����, ��������� �� ����� �� ������, ����� �������� ��������
� ������ �����: "��������� �� �����, ��� ��� ��� ����� �� ��������� ������
� ����� �� ������ �����". ������ ����� �� ���������, ��� ����� � ����, �������
����������� ����� �����, ����� ����� �������� ������������� (����-10 1965: 222,
224). � ������ �������, � � �������� ���� ���� ��� ����� � ���, ������ ���������
�������. ���� ��� ��������� � ����� � "������� ��������". ������ ��� ��������
� "������ ������", ��� ������� ����������� ��� � 1333-1334 ��. (�����������
1884: 530). ��������, ��� ��������������� �������� ���� � ������� ���� ��� ������������
�������� �� ��������.
��� �� �����, ���� ������� ������, ��������� �� ��������� ����������,
��� �� ��������� ������ � � ������������ ���� � ��������� ��������. ��� ��������
�� ����� ��������������� ��� ��������, ��� � 1346 �. ��� ������������ �������
������ � ������ "������������ ������" ����� � �������. � ���������� "�����
���������� ����������" ��������� ����, ������� ������ � �������� (����� 1867:
97-98; 13-14 � �����������).
������� ��� 6854 �. (=1346 �.) �� ���������� �������� �����������
����� �������. "����� ��� ����� ��� ��������� �������: �� ������, � �� �����������,
� �� �����, � �� ������� � �� ������ ������ ����� ���, �� ����������, � �� �������,
� �� ������, � �� ��������, � �� �������, � �� ������, � ��� �� ����� ���� ���������
��" (����-10: 217). ��� �� ������� �������� � � �������� ��� ������ ������������,
������������ �� �������� ���������, � ��������� ��������� � ���������� ��� ��-�����.
����� �������� "����� � ����", �� ��� ���� �� ������� � ������ 1350 �. � ������
����� ��������� ��� ��-����� ��������: "� 747 ���� ������������ � ������ ���������
����, (�� �������) ���������� ������� � ������; ����� ���� ������� � ����,
�� �������� ����� ��������� ��������� �� 1000 ������, ��� ����� ����. ����� ����
������� � ���, ��� ������� ����� ������, � ������� ��� ����� �� ����� ����� �����,
��������� �� ���� ����, ��� ���� �������� ����������� (���������): ����������
�� ������� �� ����, � ��������� �� 85.000, �� ������ ���, ������� �� �� �����".
��������� �� �������������� �������������� ��� ������ � 24 ������ 1346 �. �� 12
������ 1347 �. (����������� 1884: 498, 530).
��� ��� ����������� ��������� �� ������ ������������� ���� �
1346 �. �� ��� �� ����������, �� ������������ � ��������� ���� �����. ���������
������� �������� ����� ��������� � �������� ������-���������, ����������, ����������
� ��������������� ��������� ������� ����. ����� �������� ���������� ����� �� ����������
������� (���������, �����, ����������) �� ������� (�������) � ������� ����, ����������
�������� � ��������� ������� ����, � ���������, �������� ���������� �����������
("�������") ����� (������ 1985: 87-90, 109-110, 112-117, 119, 120-123,
126). ������, ������ � ��������� ������, ��������� � ������ ������� (����, ����
������ ����) � �������� ������������� ������ ���� �� �����������, ������ ����
������������ �� �������� ("���").
������������ �������� �IV �., ����� �������������� �������� �������������,
��������� ��������� ��������� ������ ������ � �������� ������� ����. ����� ����������
����������: "��� �������� ����� ����� � �������� ������, ������ ����� �� ����
���������� ������ ���� � �������� ������ �������". ��� ���� �������� ����
"������ �� ������ ����, ������ � ���������, �� � ������..." (����������
1980: 377). ������� ������� ������� ����������� ��������������� ���� 1347 �.,
������� �������� ������ ���������� �����, "�������� �� ������ � ������, � ��
����� �����, (...) ������� ������ � �������� �� �������" (����� 1867: 32 �
�����������). "��������� �������" ����� ��� ��� ��������� �������������, ����������������
� ������ �� ��������� ���� ("������") �� �������� ����� (������ 1985: 80, 92-94).
������ ��������� ���� ��������� �������� �������� ���, ������ ��������, �����������
����-���� �������� ������� �� ������� ���� � ��������.
����������� ���� �������� ������ �������� � ����� �������� ��������
���� �� ���� �� ������ �������� XIV �., ������� ����� ����������� ��������������
������� �� ���� (����-11: 3, 25, 162). ���, 1364 (6872) �. ����������� ����� �������
������ ����� �� ����, ��� "������ ����� ��� � ������� �����, � ����� �������
����� ������������". "� ������ �� �� ����, �� �������, � ��������� � ������,
� ������ (...) �������� � ��� �����". �������� �������� �������������� ����������
�������: "���� �� ���� ����� ������� ����� �� ���� ����� � ������ ��������
� ����� ������". � 1374 (6882) �. ��� "�� ���� ��� ����� �� ���� �����
�������. (...) � ����� ����� �� ���� ����� ��� �����". �� ����� ������ ���
� 1396 (6904) �. "�� ��������� ������, � ��������, � ������ �� ���� ���� �����,
��� ����� �� ���� � �� �����". �.�.�������� �������� ������ �������� �IV �.,
����� ���������� �������� � ���� ����������� ���� �� �� ������ ���� ���, "����������"
(�������� 1988: 532).
� �V �. ������� ���� �� ���������� ������� ���� ������������.
� �������, ���������� ������� ��-������� (1364-1442) ��������, ��� �� ����� �������
���� � ������, ������� ����� � 833 �.�. � ��������� �������������� ��� � 1428-1430
��., "������� ��������� ������". �� ��� ������ "������� �� ��� (�����)
�� ������� ������ �������� ����" (����������� 1884: 442).
������������ ��������� ���� � ������� ������� �������� � ���������
��������� ������ ����������� �������������� ��� ������� ��������� ������ �������.
���� ������������� ��������� ����� ����� � ����������� �������� ����������� ������
�������� �������� � ���� � ������� ��������� � ������������ ������� (��������
1968: 22-24, 42-44 � ��.). ������������� ��� �� ���������� � ����������� �����������
������ �������� ����� �������� ������������� ������ �� �����. ���� �� ��������
� ������� ���� ������� ������� ����, �� ��������� �������, ����� ����� ��������
��� � 23 ��� ���� � 12 ���. ����� �� �������� ����������� ����� 20% ����������
���������. �� ���� ������� ��� ���������� ������ ��������������, ��������� ����������
������ �� ������� ���������� �������� ��������� �������� ����� ��������� (����������
1989: 535-538; Stoianovich 1970: 58-59). ���� ��������� ������, ��� ���������
� �������� �������� � ��������� ������� ���� � ��������� ������� �� ��� ���������
������ ����� ����� ���� ������� � ��������� ��������� ������ ����������� �� ����������
������� ����. � ����������� "����� ����" �������� ��� 1366 (6874) �., ����������
��������� ����� "�� ����� ������ � �� ���� ������� �����������", � �����
� ����������� � ��������� ���������� ���������� ����� (����-11: 6).
������ �������� �������� ���������� ������������ �� ���������������
��������. �� ��������, � ���������, ������������, ����� ������ �������� ������������
������. �� �������� � ����� �� �������� ����� �� ���������� ��������� ������ �������
����� �������������� ���������� ������ �� ��������� ������: "���� �� ����� ��
���� �IV-�V ��. �������� ���� ��������� � ������ ��� ���� � �������� ������������
�� �������-���������� ���" (������� 1994: 55). ��������, ������������ ����������
����� �������������� ����������� � ������ ��������� ��������� ���������� ����������
� ���������� ����������.
������ � ������������� ��-�������� ������������ ������ ��������
�������� ������������ ������������ ������������ ������������� ���������������
�������. ���������� ����, ���� � ���������, ��� �������� �������� ��������� ����������
�������� ������: "���, ���������� � ������� ������� �� ������ ������, � �������,
���� �������, �� ������ �����" (������ 1991: 66). �������, ���� ���� �� ���������
������ ���������� ����� ������������ ������������ ������������ ������������: "���,
��� ������� ������� ��� �����, ���, ��� �� �����������, ���, � ���� �����������,
����� � ������ ������ � ��� ��������" (���� 1973: 38).
� ������� ���������� ����� �������� �������� �� ��, ��� �������
����, ��� � ������ ���������� � �������� �IV �. ����������, ���� ������� � ��������
(�� ��� ������ 1971: 189). ������ ������� �������� ��������� ��������� ����������
������������ ������������� ������ �������� � �������� ���, ����, �������� � �
����������� ���������� ������ (����������, �������� 1988: 88-89, 178-179, 277-284,
����������). � ����� ������� ������������� ���������� ���������� ������� ��������
"������� �������� ������� � ���� �����" (����-11 1965: 6, 16). �� ������
����������, �� �������� ������������� � �� ����� �� �������� ������ � �������
����������� ���������� �����������, ��� ������� "���������� ������� ����� �������"
(����� 1867: 91-96).
�� ����������������� �������� ��� � ���������� ��������� � ��-�������,
���������� � ���� 1403 �. ������������ ����. ���������� ������� �������� ��� �
������ � ���������� ������ �� 1405 �., �� ��������� ������ ����������� ��������������
� "������������ �������� ������� �����" ��������� � ������ ��������� �������������
�����. ���� "���� �� ������ � ������ ���������� � ��� ������� � ������" ����������
������ ���������, ��������� ���������� ������������. "��������� ��������� �� �����
������� � ������" (�������� 1987: 174-178).
���������, ��� �� �������, ������� ������ ������ ������ �����
�������� �������, ������������ ���������� �� ������ ��������� ����� � ����� ������������
������, ���� ������ ������� �������. � ��������� ������ II �� 1360 �. ����� ������������
�������� � ����� ������� �� ���� ������ �������� �������: "����������� �����
�������������� ����� � ��������� �������� ������, ��-�� ���� ���������� �����������
���� � ��������� ��� ������ ����������� � ����������..." (�����-���������
1970: 153-156). ���� �������� ���������� ����� ������ � ������ ������� ��������
��������, �� ����������� ����������� ����������� �������� � �������� ����������
����� �� ��� ��������� ������.
������ ����� ������� ���� �IV �. �������� ���������� ���������
���������� ���������� ���������� ������� � ��������� �� ���������. ������� ����������
���� ��������� ��������� ��� � ������� ������, ��� � � ��������� ���������� �����
�������� ������ ������������ ��� ��������� ������������ ������� (�������-�������
1960: 133-155; ��� �� 1963: 185-215). � ������������ �������� ������� ���� �������
��������� � ������� ������ ����������, ������� �� ����� �� ��������� ����� ��������������
����� ������������ ������������, ��� �������� ��������� � �������-�������� ���������.
�� ����� ��������, ��� ����� � �����, ������ ����� ��� ����������, ����� ��������
�� ������������� ��������� ������� (�� ��� ������ 1971: 12; ������� 1973: 263-265).
�����������, ��� � 1342-1357 ��. ���������� ���������� ������
����������� �� ������� ����� 1310-1311 ��. ����������� �������� 1,52-1,55 � ���
����� ���� �������� �� ��������� � ��������� ������. ��� �������������� ����������
���� �������� ���������� ������� ����������� ��������� ��� �� ������� � ���������������
������� � �������� ���������. � �� �� ����� ����� ���� ��������� ������� �����
����������, � �������� ����� ������ (��������, �������, �����) ��������� ����������
���� ������������. ����� ������ ������ ��������� �������� ����������� ����� ������
���� ������ ���������� ������ � ������� ����, � ����� ����������� ������� ����
(�������-������� 1958: 11-13; ����� 1962: 170; ������� 1981: 240; ���������� 1983:
81-85).
������������ ������������ � ������� ���������� ����������� ����
���������� ����� ������� ���� �������������� ���������� ����������� ������ �����,
������ ������� � ������� ������������� � ����������� 1:32. � ���� ����� ������
������ ������ ����� �� ������� ���������� ������, ������� ����������� �����. �
������ �������� ��������� �����-���� ���������� ���� ���� ������������ ���� �����
����� ����� � ������������ �������������� ���������� ����. ���������� ����� ����
� ����� ��-������ � ����� ������� �����������, ��������������� �� ����� ����������
�������� �� ����� ������ ������. �������� ������ �� ����� ����� ��-������ ���������
� 740 �.�. (1339-1340 ��.). ���� � ����� ����������� �������� �� ����� 40-� ��.
����� ������ ������ ����� ���� � ������, ��������, ���������� ���������������
������� �� ������� � 743-751 ��.�. ������� ������ ������ ����� � ������ �� ������
� ������������ �������-������ ���������� � �������� �������� (����� 1960: 213;
�� �� 1970: 197; �������-������� 1980: 213- 219; ��� �� 1987: 180-183; ������
1985: 5, 19-21).
������ ������ �������� ������� ������� � ���� ������� �������������
��������� ����� ��������, ������� ����� �� ���� ����� ������ ������������� ��������
������� ��������. ���� ������������� ������ � �������������� ������ �� ����� �����������
��������� � �� �� �� ��������� ���� ������ �� ������, �� �� � ������ �������,
��� ������� ���������� ������ � 50-� ��. �IV �. (���������� 1983: 21-23; ������
1985: 114). �� ���������� �������� �������� ���� ��������� ������������ ���� ���������
����� ��-������. �� ��������� ���������, ����� ����� �������� ������� ����������
�������� ������� � ���� ��������� ������� ���������� �������������� 46-46,9% �
53,8-65%, � ����������� ��������� ��������� � 25-26,5% � 30-37% (�������-�������
1963: 169; ������ 1985: 47).
����� ����������� �������� � �������� ��������� ��������� ���������
������ �� ������� ������������ ����, ���������� ��������� ��������������� ����������
�� ���������� ������� ���� ������, � ����� �� ��������� �� �������� � �������.
���������� �������� ��������� �� ������� ������������, ���������� ��������� ����
���������� ������� ���������, � ������� �������� �� ����������� ����������������
������������� �������. ��� ����������, ������ ������� ������ �����, �������� �
��������-������������ (�������, �����, ��������� 1981: 81-88; ������� 1969: 151-155;
��� �� 1979: ����. 17; ��������� 1986: 117-120), ����� ��������� �������� �������������
����� �������. �� ���� ���� ������� ����������� ����������� ����������� � �����
90% � ���������� �� ��� �������� ��������� ����������: 1342-1357 � 1362-1369 ��.
���������� ��������������� ������� ���������� ��������� ����� ��������� � ���������
� �� ���������� �������� ������ ���� �� ����������� ������ ��������������� �������
(�������-������� 1963; ������� 1981).
������� ��������� ������ �������� ������� ���� ���������. ���������
��������������� ������� � ��������� ���������� ������������� ������������� ����������,
� ���� ������ ������. ���� �� ��� ���������, �� �������� � ������ ������ �� ����
�������. �� ������ ��� ������� �� ������� ��� �����, ����� ��� ����������� �����
�������� �������� ��� �����������. ������, ��� �������, ��� ��� (�� ������ ��
���������� ������������ �� ���� ���������� �� �������� �� ���� ��������� �����������)
���������� �������� ������ �������, ����� ��-������. �������, ������������ ������
���� ������ ������ �� ���������� �������������� �� �����. ��� �������� �������������
�������� �������������� ������� �� ���������������� ��������� �������� ������
�����, ������������ � ��������������� ������� ���� ��-������ 60-� ��. �IV �. (�����
1977: 203-209). �� 361 ������������ ������ �������� ����� ��-������ �� �������
��������� ��������� 308, ��� ����� 85%. ����� ����, �� ����� ������� ����� �����
������ �������� ������, ������������ � 751, 752 � 753 ��.�., �� ���� � 11 �����
1351 �. �� 5 ������� 1353 �. ���� ��������� ������, ���������� �����, �� �����
������ �� ������� �������� ��������������� �������. � ������ �������, ����� ���
�� ������ ����������, ��������������� ������� 754-758 ��. (��������� ��.: ������
1990: 118-123).
������� ���������� �����, ���������� �� ����� �������� �����
�������� ������, ��������� �� ����� ���������� �� ������������, �������� � ��
������ ��������������� ���������� �������. � ��������� �� ������� ��� 36 ������������
����� ����� ��������� �������� � 753 �.�. (������� 1969: 151-155). � ������� ������
�� ������������ � ������������ �������� � ������� I � II, ���������������, ��������-������������
II � 40 ���. ���������� 752-753 ��.�., 3 ���. � 40-�� ��. � �� ������ �����������
����� 753 �.�. (��������� 1975: 96-97).
������ � ������������ ������� ������� ���������, ��������� ��
����������� ������� ���������� ����� �� �������� ���������� ����� ����� (�������-�������
1960: 133-155; ��� �� 1963: 185- 218), ������������ ���������� ������������ ��������
����� ��-������ � ����� 75% �� 7390 �������� �����������. ������������ ���� �����������
� �������� ��������� � ��. 20% (����. 2).
������ �����, ��� � ������ ���� ���� �������� ������� ��� ����.
����� ��������� ������� �������������� ��������� ����� ��-������ �����������,
�� ������� �� ������ ���� ��������� ���������. ���� ������ ���� ����������� �������
�������, � ����� �������� ������ �������. ������ � ���-�� � ������� �����������
������������, ��� ����� ��������� ����������� ������� ����� ��-������ � �� 60-�
��. ���������� ��������� �����. �� ���� ������� � ������ ������� �������� ������
�������� �������������� ������ �����. ��������� ������ ��������� �������� ��������
� ������������ � ����� ���������� � ������� ���� � ���������� � ������ ���������
�������� ���������� ���������������-������������� ���� ����������� ��������. �����������
������� ������������ ��������� ������� �����, ���������� ��������, � ����� ��������
������ ��������� ������� �� ������ ����� � � ��������� ����� ����� �����. ����������
������������ ������� 740-761 ��.�. (� 9 ���� 1339 �� 10 ������ 1360 ��.) ��������
���������� (���. 1).
��� ����� ���������, ������ ����� ������� ��������� � ������,
��������� � ������ ������� �������� � � ����� �� ������� ����, ���������� ����,
������ � ������������. � ������ ���� �������� ��������� ����������� ����������
������� 743-748 ��.�. � �������� 75-80%, � �� 751-753 ��.�. ���������� ��������������
������ 8% � 14%. ��������, � ������� ��������� ������������ �������� ������� ������
95% ����� �������� � 752-753 ��.�. ����� ������� ���� � ����������� ���������
�����. � �������� 743-748 ��.�. ��������� ����� 29% �������, �������� � ��������
����� ���������� �����������. ����� �� ���� ������� ������ ���� ����� ����� ������
� � ������ �������� ��� ���������� ���� ����� 24%, � �� ��������� �������� � ���������
����� 17%. � ������ ����� ���� ���������� ������ ��� � 1,5%. ������ � ���, ������,
���������� 751-753 ��., ���������� ����� ��������� ����� ������� ����� 52% ��
������� ����, 68,8% �� ������� ��������, ����� 77% � ������ � �� 98% � ������
�����. ����� �������, ����� ������ ��������������� �������������� ����� �������,
����� ���������� ����������� ����� ����� 751-753 ��. � ������� � � ������ �����
�� ��������� � ������� ������������.
�������� �������� ��������� �� ����� ��-������ � ������� �����
���� �� ����������� � ����� ������� ��������� ������ � �������. ����� ������ ���������
������� �������� ������� ���������������� � �������� ������� ���� (743-748 ��.�.),
� ������������ �������� ���� ��������� ����������. ���� � ������ 50-� ��. �� �����������
���� ����������� ����� �� �� �� ���� ������������ �����. ���������������� �������
����������� �������� ����� �������������� � ��������������� �����������������
����������� �������. ����� 753 �.�. ���������� ���������, ������������ ������
����������� ������������� ����� � ������������.
�� ����� ��������� ����������� ��������������� ���������� �����
���������. ���� �� ��������� ������ ����������, ��� ����������� ������������ �����
������ ���������� �� 752-754 � 756 ��.�. ���� �� �� ��� ������ ������� ���������
���������� ��� ��� � ��������� ����. ������ � ������������ �� ����� 1400 ������������������
����� ������ 4 ���. ����������� ��������� ��������� (������ 1990: 126-127). ���
���� ������ �� �������� ���������������� ����������: ����������� �������� �������
��������� � ���������� ������ �����, ���������� � ����� ��-������, ����������
�� �� �� ����.
��������� ����������� ��������� ������ �������� ������ � ���������������
������ ����������, ��� ��������� ���������� �������� �������������� ����������.
��� ���������, ����� ������������ ��������� 740-761 ��.�. ���� �����, ������������
� ����� ��-������ � ���������, ���������� ����� 94%. �� ���� ������� � ����������
����������� ������� �������� � ������� ������ �������: �����, �������, �������,
��������, �������� � ����� (����. 3).
����, ����������, ������� ����� � ������������ ����� ��� ���������
������� ����� ��-������, ��������� ������� ������ �� ���� ����������. ����� 753
�.�. ������ ����� ��������� ����� ����� ��������� �������������. � ���� �����
��������� ����������� ������������ ���������. ��� ����� �������� ��������, � �
������� ��������� ������� ������ ���� ������� ��� �� ����������� ���� � ������.
����� ��������, ��� ��������� ��� ������������� ������� ����� � ��������� � ���
���� ��������� ������� � ����� ��-������ (���. 2).
�� ���� ���������, ������� ��������� ���� �������� � �����-��
���� �������������� ������� ������ ��������� ������������ � �������. � ���� ��������
������ ���� ������ �������� ���������� ����� ����� ��-������ �� �������� �������
���� �������� ��� ������� ����������. ��� �� � ���� ������ �� �������� �����������
���������� �������� ������. ��������� ���������� ��� ������, ��� �������� 9/10
������������ � ������������ ������������� ����� ������. �� ���������� ��������������
������������� ������� ������ �� ������� ������. ������ ����, �� ���� ����� �������
��������� ���� 5 ���. (0,76%) �������� ������� ��������� �������.
�������� ��������� ������ ��������� ������� �� �������� �������
���� ���������� ������������� ���� ��������. � ����� ������� (������� ����, ������)
����������� ������ ������� �������. � ������ � ������ ������������ ������� ��������
������������. ������, ����� ����� ������ ������� � ��������� ����� � ����� ���������
��������� ��������� ���� 13 ���. ������ � ��� �� ��������� ������������� � 14
��� ������ ����� ��� ���������������, ��� ������������ �������� (��. ����. 1).
����� �������, ������ �� ������ ������, ����� ��������� ��� ��������
�������? ��� �������������� �������� �������������� ������������ ��������, ������������
�� ��������� �����. ������ ������ � ������� ���� ��������� ������ ���� ��������
� �������� ��������� �����. ������� ������ �� ���������� �������� ����� �������
� ����, ����� ���� �������� �� ���������� �������. ����� �� ����-����� �����������
� ������� "�������� �������" ����� �VII �. �� ����� �������, ��� ������������
�� �������� ����� �������� ��� �������� �IV �. ������ ������� �������� ���������
�� �������� �� �����. "�������� ������ ����� �������� � ���� �����, � �������
���������� ����� ���� � ������, � � �������� ���� ������" (������ 1990: 31).
������� �����, ��������, ��������� �� ������� ������� � ����� ������� ������.
��� � ��� ��������� ����� �������� � ������������� �� ������ ������ � ����� ����������
��������. ���� ������� ������� �� ����� ����� �� ������������� ������������ ���
�� ������������� ������� ����� ������� (������� 1989: 69). ������, ���� ��� �������
���������� �������, ��������, ������� �������������� ��� ����� �� ������� ��������,
������� ���� ������� ������ �� ���������� ���������� ����.
������������ ����������� ������� �� �������� ���������� �������
������� ������������ �� ����� � ����� �� ����������. � �������� � ������ ���������
������� ��������� ������ � ������� ���� ����������� �������� (���������� 1983:
81-83). �������� ����� ����� ���������� �� ������ ������. ��� ���������� ������
�����-����, ���� �������� � ������ �������� �������� ������ ���� ����� ����� �������.
����� �������� ��������� � 50-� ��. ����� ��������� �������� (������� 1981: 238-240).
�������, ��� � ��������� ��������� ���������, � �������������� ��������, ���������
�� ������ ���������� ������. ������� �� ������ ����� ����� �������-�����������
��� ���������� �������� ������.
������� �����, ��������, ����������� �� ������������� �����������
�������� �� ���������� ����� (�������� 1976: 76). ����� �� ������������ ��� ��������
������� �������� ��� ������������ ����� ����. ������ � ����������� �������� �����
����, ��� �������, �������� (Stoianovich 1970: 55). ���� ���� � ������ �VIII �.
���� ���������� �������� ����� �� ������ ��� ������, �� �� ��������� "����������
������� �������" (�������� 1973: 5). ���������� ����� ���������� ������ �������
� �������� ����� ��������� � ������� ���� ����� 753 �.�. (18 ������� 1352 � 5
������� 1353 ��.)
IV. "����� ����� ������"
��������������� ����� �������������� ����� ���������, ���, �
��������, �� ����� ����� ����� ����� ���������� ��� ������ � �� ����� (������
�����) � ����� (��������), ���������� ���� �� ����� ����� ����������� ���������
����������. ���������� ������ ���� ������������ ������������ ������� ���������
��������� ������. ������ ����� ������� ����� ��-������ � ������������ �������
�� �����, ��� �� �������� ������� ����������� ������ ����� ��������� �� ��������
����� ����� ����. � ��� �� ����� ����������������� � ������ ��������������� �������������
� ������, �������-�����, ����.
������ ���� ������� �������� ������� ����� ����� � �����������
������ � � ������ �����. � �������, �������� ������������� � �. ��-������ ������������,
��� � ������������ �� ������ ����� ��������� ������� ���� (�����) ������� � ��������
����������, ������ ������� ������ "�� ������������ �������". �� ���������
�� ���������� � ���������� ������, ��������� ��������: "� ������ �������, �����
������������� ������, � �� ������ ����������� ����� � ��������� ����, � ��� ������������
� ���������� ����" (��������� 1963: 192-196). � � ������� ������ ������������
������� ��������� ������� �IV-�V ��. ������� ����� ��������� � ������� ����. ���������
������������� �������� �� �������� � ���������� �������� � �����, ���� � �����
� � ������ (�������� 1988: 529-530; ������ 1946: 630). �� ����� ���� 1352 �. �����
������ ������� ��������� � ���������� ������ ������ (������������� 1960: 257).
� ���������� �� ������ ������� ��������������� ���������� ���������
������, ��� ��� ������������� ������� ���� � ��������������� ����� ��� �� ����
����������� �����������. �������� ����������� � ����� ����� �������� ���������������
����������� ������������ ���������, ������������ ������� ��������� ��������� �������
� ������ ����������� ���������������� ������������ ��������� ���������� (�������
1979: 30). ������ ���� ������ �� ��� ��� ���������� �� ��������������.
����� ��� �������������� ����������� � ���������� �������� ����������������
������� ���� �� ���� ���������. �������, ��� ������ �������� ������ �����������
��������� �� ���� (������� 1971: 34). ����� ����, �� ��������� ��-����� ��-������,
��� ����� ������ "�� ������ (�����) ����� � ������" (�����������
1884: 263). ��� ���� �������� ����� �� ��������� ��������. ����� ������� ����
� ���������� ����� ������ �������������. �������� ������� ����������� ��-�� ������������
��������������� ������������������ ���������� � 1345-1355 ��. � ������������ �����
������ �� ������ (������ 1981: 56-57; ��� �� 1991: 92). � ������ �������, �����������
���������� �������� � ��������� � ������ ���� ��������� ������� ������� ��� ����
�� ������ � 1349-1356 ��. (������ 1985: 207).
�� ���������� ������� ���� �� ������� �����-���� �� ������ ��������
����� ����. ���� �������� � ������������ �������� � ����������� �������� ����������
�������� ��������� 40-� ��. �IV �. � ��������, ��� �� ��������� ������ ������.
����� �������� �������� �������� �������� � ����� �������������, ������� � ����
� ad partes maritimas longe diftanes ad alios tartaros fugerunt (CH 1973;
������� 1981: 79). ������ �� 1349 �. ����������� ������ �� �������� �� ����������
�������������� � �������-���������� �������. ����� ���������� ������ �������������
����������� ������� ������������������� ������ � ����� �����, ���������������
������� �������� ���� �� ������������ ���������� ������������� ������� ����������
� ������ ����� (�������� 1987: 45-46). ������ � ���, ��� ��� � 40-� ��. �����������
������� ���������� ������������� �������, ����� � ������ �� �������� ������� ���������
��������.
� ��������� ������ ������ I (1342-1382) ���������� �����������
���������� ��������� �� ������, �� �������. ������ � ����� ������� ������� ������
� ����� ����� ��� ����������� ����������� ������� �����. ��� ���� ������� ������
�� ��������� ���������� �������������, ��������� ������� � ������ ��� ������������
�� ������. ����� �� ��������� ������ ����������� ��� ��������� ������ ����, ��������
����� �������� (1345-1377), ���������� � ������ �� ��������� ��������. �������,
�������� ������ ������� III (1333-1370) � 1349 �. �������� �������� ����. ���
��� ���������� �� ���� ���������� ����� ������������� ���������� ������� ����.
�������� ���������� ������ �������. ������ ������������� �������� �������� �������,
��� ������ ������ �������� "������� ������", ���� ������������� � 1349 �. � ��������
� "nuncii Tartarorum venerunt ad Regem Poloniae. Et in fine eiusdem anni Rex
Kazimirus terram Russiae obtinuit" (������ 1968: 25). ������� ����� � ������
� �������� �������� �� ���� ������� ��������� ������ �� ���������� (�������� 1987:
47). ������ � ������� ������������� ������� �������� � ������� ��� �� ���.
����������� ����� �������� ������ � ���������������� �����������
����� �����, ������� ��� ������������ ������� ������������� ��������� �� � ������������
����� ������. ��� ������ ����� ����������� ���������� ���������� � ���� (� 1346
�.) ������������ ������ ��������������� ���������. �� ���� ��������, �����������
��������� ������� �� �������� � ��������������� ����� ��������� � ���������� ������
����� ���� ������ 50-� ��. � ����� ������� �������� ����������� ����������������
���������� ��������� ������������ ����� ��� ����� �����������.
����� ��� ��������� ����� ������� ���� ������ � �����, ������
� ������, ����� �� ���������� (��� � ����� ����� ������� ����������) �� ������
������. ���� �� �����, ���������� ��������� � ������� �� ����������� �������������
������ ���� ������� (������� 1989: 544). ����� ������, ��� �� ���������� ������
������ ��� ������ �������� � �������-������������ �����. ����� ������ ������ ������
����� �� ��������, �� �������� �V �., ��������� �������� ������� � 2-3 ����, �
����� �� ������� ����������� � 5-6 ���. ��� ���� ��� �������� ���������� �������
������ ������� ������������� ����������� �� ����� 350-450 ��� (������� 1979: 114-120).
��������� ��������������� ����� � ������� ��������� ��� ��� � �� �����, �����
����������� ��������� ��������� ������ ���������� �������� ������ ���������������
������� ��������, ���� ��������� � 1460 �. 60-75% �� ������ 1340 �. (��� 1986:
292).
������ ���� ��������� ������� � �������������. ����� � 1349 �.
���� ������ ������� ����� ����� (������� 1979: 118). ��������� ����������� �����
��������� ����������� ����� ������� �������� � ������������� ������, �����������
������������ ������������ ������� ���. ���������� ����� ���������� �� ����������
������� � 1341-1390 ��. ����� �����������, �������� �� ��, ��� ������� �� �������������
��� �������� ������� �� ������. �� 50 ��� �������� ����� 41 ����� �����, �����
��� �� �������������� ������� � 157 (Fugedi 1986: 45-53). ���������� �������������
���������, ���������� ���� � �����, ������������ �������� � �III �. � ����� ���������������
��������, ��������������� �� ������ �� ������������ ������ � �������, �� � � ������
������������ ���������� ������������ (Fugedi 1986: 53).
�� ������ ���������� ���������, ������ ��� � ������������� ������
��������� �������� � ��������� � ������� ���������. � ���������, �������������
������ � ����������� ������������ ������� ������� ������������ �����������������
���������� ������ �������� ���������� � �������� ���. ���� ����� ���������� �������
� ���� ��������� � ����� ����������� �������������� (����� �., ����� �., ������������
�. 1987: 47-48; ������� �. 1987: 138-139), ���, ��������, �� ������ �������� ���������.
�� 2064 ��� �������������, ���������� � 1251-1350 ��., ����� ����� ��������� ������������
�� ������ � ���������� ������ �������, �� � ���������� ������������ �������� �
������ ������������, � � ����������� �� ������. �������������, ��� ���������������
�������� � ���������� ����������� �������� ���������� ����� �������, ������ �
������ (������� 1979: 31-38). ��� ������������ ������ ���������� �� ������ ����������
����������, ������� �����������, �������������� � ���������������. ����� ������
��������� �� ������� ������� ������ ������� ����. ������ �������� ��� ���� � ��������
���������� ��������� ��� ��� �������� ��� ��������.
������������ � ������� ����������� ��������� ������� ����� ������
������, ����������� � ������������� �������� �������� ������ �������� �IV �. ������
�������� ������� � ������ �� �������� ��������� � ���������� ����������� ���������
���������� ������ ��������� ��������� � 1340-1400 ��. ����� � 50 ��� �� ���������
� �������� 1300-1340 ��. ����� ������ ��������� ������������ � �������� ����������
����� ������ ��������-������������ ������, ��, ����������, �� �������� ���������,
� ����������� ������� ��������������� �������, �� ������� ���� �������� ������
����� (����� 1988: 33-35).
���������� ���������� ��������� ������� �������� ����� ���������
������ ������������ �������� � ������ �� �����. ��� � 1351 �. ����� ����������
������� ��������� ������� �����, � � 1360-� ��. �� ��������� �� ������ ���� �����
� ���������. � ����� �III �. ������ �������� ������� ����������� �������, �����������
������������������� ����������. ������ � 1359 �. ��������� ���������� ����������
���� ������������� � �� ��������� ����� ������� ���� ���������� � ������� �������
(Pacurariu 1980: 222; �������� 1981: 224-228).
������ ����������� ��������� ������� ��� � ������ ����� ���������,
��������� ������ �������, ����� ��������� � �� �������� � ������� ����. �����
��������� ������� ��� �� ��������� � ����������� �������������, ����� �����������
��������� 1349 �., ����� ������ � ��������� ������ ����� �����. � ����� ��������
������ ���������, ������������ ���������������� ������������ ������������ (����
1973: 181-196; ��� 1986: 295-297; ������ 1990: 167; ������� 1991: 179-181; ��
���� 1992: 105). �������� ���������� ��������� ����� �������� �� ��������, ��������
�� ��������� ���������� �� ����� � ����. �� ���� �������������� ������, � 70-�
��. �IV �. ���� "�����" ����� ����������� �����, ���������, ������� �������� ��
80% � �����. � ����� ��� ���������� �������� ���������� ����� � � ������ ��������
�V �. (Gioffre 1971: 14, 58). �� ���������� � ������� �� ������������ � ������-��������
�������������. ���� �� ������� ������� ������� �� �����, ������� �������� ���������
����� � 1360-1361 ��. ����� ������������� �� ����� ������������. ������ � �����
"�����" ������������ ���� ����� � ����������� ����� �������, � �� ����� ��� ���������
������������ ����� ���� ��������� (Pistarino 1971: 16, 22-23, 103-105, 175-177;
Balard 1980: 98-99, 107-108, 147, 193-194).
����������������� ������� ����� ������ ����� �� ������ � �������
������ �������������� � �� ������ �������. ���� ���� ����� � ������ ������: "��������
���������������� ��� ������ ���� ��������� ������������ ���������� � � ������,
�� �� ���������� ���������, ��������������� � ��������, � �� ��������� ���������
����� ���� ��������� ������ ������ ����������������� ������������� ������ ������".
������ ���������� "������� ��������", ������������ �� "������������ �������",
��������� ������������� ���������� �������������� ������ � "���������� �������
���������" (���� 1973: 104, 128).
������������� �����, �������� ���������� ������������ � ����������
����� �������� ����������� � "������� ������", ������ �������� �������� (��� 1986:
295; ����������� 1991: 186). �������� �������� ������� �� ��������� ����������
���� �������� ������. ����� ���������� ������������ ������������������ ������
�� ���� ��� ����� � �������� �� ������ ��� ������ �����. ������, ���� "���
�������, ��� �������� ������� ���������, �� ������ ��� � ���� ����������� � ���������
�������" (����-10 1965: 224).
����� � ��������� ��������� �����, �������, ����������� � � �����
�����. � �������� 50-� ��. �� �������� �������� ���� ������� ��� �������� �������
�������� ������� �� ������������� ������ ����������� ���������� �������� � ��������
180�50 ��. ��� ������ ��������� �������� �� ��������� ���� � ����� �� ����, ��������
������������� ������� ������. ��� �� ���� ���������� � ������� ��������������
������. ��������������� �������� �������� � ������������� �� �������� ���������������
�������� ��������� ������������, ��� � ����� ���� ����� �������� ������� ��������
XIV �. (������� 1960: 125-127). ���������� ������� ��������, ������������ � ��������
������ �� ����� �������� ������� ������� ����, �������� ������ ��������. � ��������
��� ������:
� 1. "������ ������ (��� ���!): ������� � �����, � ������
�� ����� ����� � ���. ������ � ����, � ������ �� ����� ����� ��".
� 2. "������ ������ (��� ���!): �������� ��� � ���, ��� �������
� (�������) ��� ����������. ������ ������, ��������� ������, �� ����������� ���
����� � ������������".
�������� �� ������� � ������������ �������� ��������, ���� ��
������� ���������� 1262 �. ������, ��� �������� ������������, ��� ������ �����
�� ������� � �������. ���� �������������� ��������� � �������� ������. � ���������,
��� � ���������� ����������� ������ ����� � ������� ���-�-������ (748-825/828)
�������� ��������� ������ � ����� � �������. ��� ���� ������ � ������� ���� �����������
��������� ��������, ����������, ���� �� �����������, ��� �������� ����� ��������
�����-�������� (����������� 1960: 48-58).
��������� �� �������� �������� �� �������, ������ �� ��������
�������� �� ������ ���������� � �� ���������� ������ �� ��������������. ��������,
����� ������� � ��� ������������ ������������ �� ���� �����. ��� ��������� � ����
������� ����� ��������� ����� �� ������: �) ��, ��� ��� ����� � ����� ������ �
����� �� ����; �) ��, ���� � ������� ���������� ��� ��� ����� ���������� ���������
����������. ��� ��������� ������ ���� ������ ��������� � ������, � ������� �����������
������ (������� �2) ������������� ������� ��� ���������� ����������� (�������
�1). ��� ���� ��������� � ����� ������ ��� �� ��������� ����������� ���������
����� � "������ �� ����� ����� � ���", "������ �� ����� ����� ��"
(������ ��������� ����� ��������� "������" � "������"). ��� ������������ �����
�����������, ���� ������������, ��� ����������� �������� �������� ������� � ��������
���������� ������������ � �������� �������� �������.
� ����� ��������������� ����� ������� ������ ������� ����� ���������
�� ��������, ���� ������� �� ������� ����� ����������� ��������� ���������, �����������
��� � �������� � ���������� �� ���� � ������. ������ � ������� ������� ��������
����������� �������������� ��������� �������� ������� �����. ����������� �������
�� ��������� ������ � �������� XIV �. ����� ����������� ������ ���������������
�������� ������������ ������ �� �������� "�������� ����������" (������� 1986:
114-115). � ����� ���������: "�������� � �������� ���������� ���� ����"
��� "������������� ������, ������� �� ������� � �������, � ������ �� �������"
� �� �������� ���� ����������� ��������?
* * * * *
"������ ������", ����� ������� ���� � ������������� �� �������
������� ���������� �������� ������������� ���������� � ������� ����. � ���������
� ���������������� ������- � ������������������� ��������� ���� ������� ����������
������������� ��������. ��������� � ���-��������� ������, � ����� ������������
����� ���� ������ ��������� ������������ ������, ��������� ��� ������ �������������
��������. �������������� ������������� ������� ����� ������������ �� ������. ������
������, ���� ����������, ������ ��������� � "������� �������� � ���������� ������
����������" (�������� 1989: 218).
���� ������ ���������� ������������ ������������� ������������
�� ��������� �������� � � ����������� � ������ ����� �������. ��� ������ ��������������
�� ������ ������� ����� �� ������ �������� �IV �. �����. ���� �� �� ������������
�� ������������ �� ����� �� ����� � ������������ �������, ����������� ���������
���� ���� � ������� ������������� �������������, ����� ������������ ������ �����������
�����. �� ������ ������� ����������� �� ������� ������������� ����� � �����������
����������, ������� ����������� �� ���� (������ 1968; ����� 1977: 193-213; �������-�������
1981; ��� �� 1989; ������ 1991: 39-66; ������������ 1992; ��������� 1994; Iliescu
1970: 13-39; Kozubowski 1994: 121-140). ��� ��������� ��������� ����� ���������������
��������. ���-��, ������� �� ������ �������� �IV �., ������������� ������ ����
�������������� ��������, ������� � �������. � ����� ������ � ������������ �������
���� ��������, ������� �������� ������� ����.
� ���, ��� �������������� ������������ ���������� �����������
�������������� ��������� �����, ������� ���������, ������������, �������� � ������
����������, ����� "��������", �������� �����. ����� ������� ���������� �������
��������� ����� ������ ������������� �������� ����������, � ������ ������ ����������
� �������� ����� ������������ ������������ ������� ������� �����. � �����-���
������ �������� �IV-�V ��. ������ (������ ������ ���������) ���������� ����� ����������
���� ������� (�� 1987: 368). �� ��������� �������������� �������� ����, "��������
�������� �� �������� ��������� � ����������� ���������� � ��������" (����� 1949:
150). �� ����� ��������� ������ ��������� "��������" �������, �������� �� ����
������������ �������� ����� � �� ������� ��� �������� ������� ������ ����������.
� �������������������, ����������� � ��������������� ���������
��������� � ����� ��������� ����������� ����������� ���������� � ��� "������
������" (������ ������������ ���������) � �� �� ��������� �������. �������������
����� �������� �������� �� ��������� ��� ������� � ���, ��� ��������� ��������
������ �������� ���� � �������, "���������� ������� � ����������, ��������
���������, ������� � �������" (inopia et egestate pressi et quondam desperatione
compulsi ad Thartaros confugiebant. � ������ 1946: 257; ������� 1979: 38).
�� �������� ���������� �������������� ��� ������� ����� ������� ��������� �������
� �������� � ������ ��������� ����� ����������. ������������� ��� 1444 �. ��������
"������ ����������", ��������� ������ ������ � ������ � ������ � ���������
��������� ��������. � ��������� ����� �V �. ������ ��������� ��� ����������� �
����������� ���������� ������ (�������� 1988: 527; ����������� 1995: 77-79).
����� �������������� ����� ������� ��������� ������ ��� �����
���������� ���������� � ����������� ����� ���������. �������, ��� ��������� ������������
��������� � ����� ���� ����� �������������� ������. �� �������� ���������� �����
������� ��� � ����� �VI �. ������� "��������", ������� � ���-�������� ������
������ "�� ������� �����", � ����� �����. ��� ���� �� �����������, ���
��� "������� ������������ ������ �����, ����� ������ ������� � ���������� �
���������, ������ � ���� ������� ��������. ��������� �� ��� ����������� �������
�������� � ���������� ������������ ����" (������� 1991: 97). � ���������������
������� ��������� � ��������� ��� ������� � ��������� �� ���������� �������� ������
"�������� ���������� ������" � 1469 �. � ������ �������, ������������ �����
������� ������� ���� "�� ��������, ����������� � �����������", �������
�� ����� ����� ���������� �������� � kozakos (����������� 1995: 78). ���
������ ����� ������������� ����� ����� �������������� ���� �������� ����� � �������
����, �������� � �������� �IV �. "������ �������".
������ � �������� �IV �. �� ������������ �� ������ �� ����� �����������
��������-��������������� �������, ������� ������ ��������� � ����������� �����������
������� (��., ����.: ������ 1992). �������, ���� ������ ������ �� ���������, ���
�������� �������������� � ���������� ��������, ���������, �������� � ������ ������
������������ ����� ����������� ���������� ����������������� ������� ��������-������������
������. ������ � ��� ������ ���������� � ��������� ������� ������� � ���������������
�������, �������� ��� ��������� ������������� 70-80-� ��. (��., ����., �������
1973: 191-192; �������� 1982: 72). ��� ��������, ��� ���������������� ����������,
��������� ������ ���������, �������� ������������� ��� �� ����� �����. � ����������
��������� ��������� �������������, ����������� ������������� �� ������ �������
������� �����.
�� ��������� ���� �� �����, ������ �IV �. "������ �������� �����������
������������� � ���������� ����� ������������� ����"; "�� ����� �������� �����
����������� � ������ �������" (�� ���� 1992: 105). ���� �������� � "����" ����
��������������, �� ���� ����� � ����, ��� ������ ���������� ����������� � ������
������ ����� �������� �� ����� �������� ������ ����������� � ������ ������ ��������
���������. ������ ������ ������ ����� ��, ��� �������� �������� ������ ����. ������
����� ��������� ������ ������ ��������� ������������ ������ � �������. ������
"������" ����� �������� ��������� �����, �������, ����� ��������, ��������� �
����� �������. � �� ������ ��� ����, �������, ����������� ������ ����������� ��������
�� ������. ������ ���� ����� ����������� ������ ������ ����� � ��������� �����.
����� �������� ������ �������������� ������������ �������� ����� �������������
������������ � ������. ����������� ��������� ����������: Partir, c�est mourir
un peu ("������ � ���, � ��������� ����, �������").
������� ��������� � ��������� ������ ��������������� �������.
�
����������.
������� �.�., ����� �.�., ��������� �.�. 1981. ���������
������� �����: ��������������� ������. �������.
����� �. 1988. �� ������� �� ��������� ������������ �
�������� ���� ������� �������� �� XIV �. (�� ������������ �����) // �����������.
�2. �����.
����� �. 1992. ������� ����� ����� ������. �.
�������. 1971. ������� � ��������� � ������. � �������
�����-������� ������ � �V �. �.
���� �.�. 1973. �������� ���������� ������� � ���������
����������� �������� ������������. �.
��������� �.�. 1994. �������� ��������� �������� ���������
���������� � �III-�V ��. �����.
����������� �.�. 1991. ����� � ������ � ������� ����.
������ ��������������� ������� �������. �.
���� �. 1973. �������� �������, ��� ������� ��������.
�.
�������� �. 1970. ���������. �.
�������� �.�. 1989. ����������. �������� ���������������
�����. ��. 2. �.
������������� �.�. 1960. ������������� ���������� � �I-�VII
��. ��������� ��� �������� ������� ������� ��������. �.
���������� �.�. 1982. ������ � ������������ ��������.
�.
���������� �.�., �������� �.�. 1988. ������������ ��������
����������� ������� �������. �.
������� �.�. 1973. ����������������� ����. �����������.
������� �. 1986. ������������ �����������, ���������
� ����������. �. 1: ��������� ��������������: ��������� � �����������. �.
��������� �.�. 1986. ���������� ������ �� ���������-�������������
// ��������� �.�. ������������� �������� �� ������� (����� XIII-XIV ��.). ����.
�������� �.�. 1987. ��������� ��-������� �� ���������
���� � ��������������� // ������� ������� ���� (����������, ����������� � ����������,
����������). �������. �. 174-178.
������� �. 1986. ����� � ����� ������. �.
����� 1867. ������� ��������� ��������. ���.
�������� �. 1990. ����� ������ ����� � ��� ������ //
�������. ������� � �������. 1990. �. �. 132-146.
������� �.�. 1994. ������������ ���������� ������ �����
���������� (����� � �������� ��������). �.
������ �.�. 1946. ��������� �� ����. �.-�.
���������� �. 1989. ��������� ��������� ���� XVII ���.
����������� ����������. �����.
����������� �. 1995. I����i� ������-����. �. VII: �������i
���� � �� ���� 1625. ��i�.
������� �.�. 1989. ������� ���� � ������� �����. �.
������� �.�. 1990. ������������� ����� // �������. �������
� �������. 1990. �. �. 97-131.
������ �.�. 1985. ��������������� ����� ����� ��-������
(�������� ����� ��������). �������.
���� �. 1994. ������ � ������� ����. ��������.
������ �.�. 1985. ������������ ��������� ������� ����
� XIII-XIV ��. �.
���. 1986. ������� ������������ � ������. ����� ����������.
�. 2: ������������ ������ � ������ ��������� ����������. �.
��. 1987. ������� ���������� ���. �. 1. �������.
���������� �. 1980. ������� // ������ ������ �� �����������
�������. �. X. �����.
�������� �. 1973. �������� ��������. �������.
������ �.�. 1981. ������������� ������� � ������������������
����������� � XIII-XV ��. �.
������ �.�. 1990. ����������� ������� ���������� � �����
������������� � XIII-XV ��.: �������� ��������. �.
������ �.�. 1991. �������� ������������ ��������� ������������
����� "�����" � XIV-XV ��. // ��������. ���������������. ���������� ���. � XVIII
�������������� ��������� �������������. �.
������� �.�. 1960. ��������� � ��������������� �����
�������� // ����� ���������������� ��������-�������������� �����. �������.
������������ �.�. 1992. �i������i ������ �IV ��. ���.
������ �.�. 1972. ����� � ������. �.
������������ �.�. 1987. ��������� � ����� � ������ �
VIII-XV �����. �� ���������� ����������� � �������� ��������. �.
������ �.�. 1968. �������� ���� � ����i� �������i �IV
� ����i� �����i �V ��. ��i�.
����������� �.�. 1960. ����� �������� ������� �� ����������
��� // ���������� �������. XIII. �. �. 48-58.
������ �.�. 1992. ������ �������� �������� � ������ �����.
���������������� ������ �� �������. �.
������ �.�. 1990. ������ ������-��������� ���� � XIII-XV
����� (����� � ��������-�������������� ����������) // ������� ����. �6. �. 72-84.
�� ���� �. 1992. ����������� �������������� ������. �.
�� ��� ������ �. 1971. ������� ������� � 1000 ����. �.
��������� �.�. 1986. ������� �������. �.
������ �. 1990. �������� �������. �.
�������� �. 1988. �������� ���� // � ���� ����� � Scientific
American. �4.
����� �. 1949. ��������������� ������� // ����� ������
� ��������. �. VIII. �.
�����-��������� �.�. 1970. ����������� �������� �IV �.
��� �������� ������ �������: �����������-������������ �������. �.
��������� �.�. 1963. ������� ������� � ��������. �.
������� �.�. 1989. 1185 ��� (������ � �����). �.
�������� �.�., �������� �.�. 1973. ������������ ���������
����� ���������� (�������� ������ � ������ � V-XVII �.). �.
���������� �.�. 1983. �������-��������� �������� �������
�II � �V ��. �.
�������� �.�. 1968. ���� (�������, �����������, �������
� ������������). � �.
��������� �.�. 1975. � ������� � ������� ��������� ���������
� �������� � �IV � ������ �VI ��. (�� ���������� ������) // �������-���������
����� � ������� ����. �������. �. 94-124.
����� �.�. 1992. ������� �������� �������� � ��������.
�.
������� �.�. 1981. ������������������ ������� �����������
����������� ����������� �����������. �������.
����� �., ����� �., ������������ �. 1987. ������������
������������� ������� ��� ������ ���������� �������� ���� //�������. ��������
�������. �3.
������� �.�. 1969. ������ �� �������� � ������ �� ���������
��������-����� (1946-1959 ��.) // ������� ������� ��������. �������.
������� �.�. 1979. ������ ������������ ��������� ��������
XIII-XV ��. �������.
������� �. 1987. ������ � ����� �� ������ ���������������
���������� ������� // �������. �������� �������. �3. �. 126-163.
����-10, 11. 1965. ������ �������� ������� ���������.
�. 10-11: ���������� ��� ����������� ��������. �.
������� �.�. 1973. ������������ �������������� �����
// ������� �������. �6. �. 191-192.
������ �.�. 1990. ������������� ������� ������������
XIV �. � ����� ��������������� ���������� // ��������������� ������������ �� �������
���-��������� ������. �������. �. 118-139.
������ �.�. 1991. ��������� ������ �����������-���������
������ � ������� ���� (������� � ������ ��������) // ���������� ���������: �����
� ��������� (������� � ��������). �������. �. 39-66.
�������� �.�. 1976. "������ ������" �� ������ �����������
���������� ���������� // ������� ����������� ������������ (�������). �3.
�������� �.�. 1977. ������������ ���������� �������������������
������������� // ������� �������. �2.
������� �.�. 1959. ������ ������-��������� ���� XIV-XV
��. �.
���. 1990. ����������� �������� ��������: ��������� �����������
������� 1240 �. � ������.
�������� �.�. 1988. ���������. ��. II. �.
���� �. 1992. �� "�������� ����������� ��������" � "����������������
������ �� ������". ������ ��� ������� �� ������ // ��� ���������� � ��������:
���� ���������� ��������� ���. �. �. 179-201.
����������� �.�. 1884. ������� ����������, �����������
� ������� ������� ����. �. 1: ���������� �� ��������� ��������.
�������� �. 1981. ������, ����� � ��������� // ���������
������������� ������� � ��������. �. 1: ������� � �������� �� ����� � ����� ����.
�����. �. 217-243.
������ �.��. 1991. ���������� �������. �.
�������-������� �.�. 1958. �������� �������������� ��������
�������-������� ���� � ������� ���� // ���������������� ��������� �� 1957 �. �.
�. 7-16.
�������-������� �.�. 1960. ����� ���������� ����� //
����������� � ����������. �. I. �.
�������-������� �.�. 1963. ������� ���������� ����� //
����������� � ����������. �. IV. �.
�������-������� �.�. 1980. ����������� ��������� ����������
� ������ ����� � ������� ���� // ������� � ������� ������: �������-�������� ���������
��� ����������. �. �. 213-219.
�������-������� �.�. 1981. ������ ���������� ���� (������
� ������ �� ����������� � ���������������� �����������). �.
�������-������� �.�. 1987. �������� ���� � �������� ���������
������� // ����� ������. ������ ������� � ��������. �. �. 158-204.
�������-������� �.�. 1989. ������ �������������� ���������.
�.
������� ��. 1991. � ����������� ������� // �������� ��
�������� (������ �VI-�VII ����� ������� ����������). �. �. 25-138.
������� �.�. 1981. ���������� ������ �� ����� // ���������
����������. �1. �. 219-241.
������� �.�. 1991. �������� �� ��.: Les Italiens a Byzance.
�dition et pr�sentation de documents // ��������. ���������������. ����������
���. � XVIII �������������� ��������� �������������. �. �. 178-182.
�������� �.�. 1987. ����� ���-�������� ���� � �������
�������� ��������� ����������. ����.
�������� �.�. 1982. � ����������� ���������� ������������
���������� // ������� �������. �6. �. 62-73.
����� �.�. 1960. ���������� ������ �� �������� � ������
������������ ���������� � �������� � 1957 ���� // ���. �80. �. 210-223.
����� �.�. 1962. ����� ����� ��������� ���������� �����
�� �������� � ������ ������������ ���������� � �������� (1946-1958 ��.) // ���.
�111. �. 153-178.
����� �.�. 1970. ������ ������� ���� �� �������� � ������
���������� ��������������� ���������� �� ��������� �������� � 1959-1962 ��. //
���. �164. �. 194-218.
����� �.�. 1977. "����� �����" (����-���� = ���� ��-������)
� �������� ���� ������� ���� � ��� ��������������� // ����� ���. ���. 49. ���������������
�������. ����� 5. ���. 1. �. 193-213.
Balard M. 1980. G�nes et l�Outre-Mer. T. 2: Actes de
Kilia du notaire Antonio di Ponzo. Paris.
CH. 1973. Chronica Hungarorum 1473. Budapesten.
Fugedi E. 1986. Castle and society in medieval Hungary
(1000-1437) // Studia historica. 187. Budapest.
Gioffre D. 1971. Il mercato degli Schiavi a Genova nel
secolo XV. Genova.
Goglin J. 1993. 1348. Ciuma neagra pusteste Europa //
Maga-zin istoric. Nr. 9. P. 70-74.
Iliescu O. 1970. Moneda in Romania. Bucuresti.
Kozubowski G. 1994. Monety ksiestwa kijowskiego w XIV
w. // Wiadomosci Numizmatyczne. Z. 3-4 (149-150). S. 121-140.
Pacurariu M. 1980. Istoria Bisericii Ortodoxe Romane.
Vol. 1. Bucuresti.
Pistarino G. 1971. Notai genovesi in Oltremare. Atti
rogati a Chilia da Antonio di Ponzo (1360-1361). Genova.
Stoianovich T. 1970. Model and Mirror of Premodern Balcan
City. Sofia.
�
|